Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα:
«ΠΑΙΔΕΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ»
Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012 στην Έδεσσα.
Θα μιλήσουμε για ΠΑΙΔΕΙΑ, για ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Δεν θα μιλήσω για ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ.
Είσαστε σε μία φάση ανάπτυξης της νοημοσύνης. Μη νομίζετε ότι είναι σταθεροποιημένη, θα εξελιχθεί μέχρι τα είκοσι χρόνια σας. Η νοημοσύνη είναι αυτό που έχετε όταν δεν έχετε τίποτα. Η νοημοσύνη είναι αυτό που σας επιτρέπει να εντοπίζετε τα προβλήματα κι όχι απαραίτητα να τα λύνετε. Ανάλογα με το μέγεθος της νοημοσύνης σας μπορεί να τα εντοπίζετε ή πιο γρήγορα ή πιο αργά. Η νοημοσύνη πάνω στη νοημοσύνη είναι η σκέψη. Η σκέψη πάνω στη σκέψη είναι η συνείδηση.
Όποιος έχει μια εξειδίκευση μπορεί να φαίνεται ότι έχει ένα ταλέντο αλλά πολλές φορές αν του αλλάξετε το παίγνιο δεν ξέρει να το διαχειριστεί. Ειδικά στο Σχολείο έχετε μια τάση να δίνετε έμφαση στην ταχύτητα. Το θέμα δεν είναι να είσαστε γρήγοροι, γιατί πολύ συχνά στο θέμα της νοημοσύνης και της στρατηγικής αυτοί που είναι γρήγοροι είναι στο τέλος αργοί γιατί έχουν κάνει λάθη. Άμα μαθαίνετε ένα πράγμα πολύ γρήγορα το ξεχνάτε και πολύ γρήγορα. Πρέπει να μπει και μια διαδικασία. Αυτό θα το δείτε και στις ανθρώπινες σχέσεις. Σχέσεις που είναι πολύ γρήγορες τελειώνουν και πολύ γρήγορα. Π.χ. αν σας πω «τι είναι πιο γρήγορο το αυτοκίνητο ή ο άνθρωπος;» όσοι απαντήσατε «το αυτοκίνητο» δεν προσέξατε ότι δεν είπα ότι το αυτοκίνητο έχει οδηγό … Έχουμε μια τάση να βάζουμε άλλες υποθέσεις που δεν υπάρχουν στην εκφώνηση. Οι Αμερικανοί λένε «όταν έχετε χαθεί να διαβάζετε τις πινακίδες». Αυτό ακούγεται χαζό, αλλά, όταν χάνεστε είναι επειδή δεν διαβάσατε τις πινακίδες, γιατί ΝΟΜΙΖΑΤΕ ΟΤΙ ΞΕΡΑΤΕ που πάτε. Σε κάποια φάση χάνεστε. Τότε πρέπει να αποδεχτείτε ότι κάνατε λάθος. Όταν αποδέχεστε ότι κάνατε λάθος λέτε «που είναι η βοήθεια;» Τότε κοιτάζετε τις πινακίδες. Οι πινακίδες όμως υπήρχαν σε όλη τη διαδρομή.
Ένα βασικό χαρακτηριστικό της νοημοσύνης είναι να εντοπίζει πηγές οι οποίες είναι αξιόπιστες. Ένας τομέας που έχετε τώρα μια δυσκολία που δεν την είχαμε παλιά είναι το Διαδίκτυο. Παλιά λέγαμε «αυτό που είναι γραμμένο σε βιβλίο είναι σοβαρό». Δεν έστεκε πάντα, υπήρχαν και αηδίες, αλλά, λιγότερες. Τώρα, οποιοσδήποτε, μπορεί να γράψει, οτιδήποτε, οπουδήποτε. Άρα, έχετε τώρα ένα πρόβλημα της αξιόπιστης πηγής. Ότι λέμε δεν είναι για να το πάρετε «της μετρητής» αλλά να προβληματιστείτε. Θα μου πείτε «γιατί να προβληματιστείτε αφού δεν έχετε προβλήματα». Άμα δεν έχετε προβλήματα δεν θα τα έχετε μέχρι να τα έχετε … Το θέμα είναι τι θα κάνετε όταν θα τα έχετε. Να θυμάστε αυτό το ανέκδοτο: Κάποιος πέφτει από την πολυκατοικία και σε κάθε όροφο λέει «ως εδώ καλά …» κι έχει ένα «μικρό» πρόβλημα στον πάτο! Κάτι που σχετίζεται με τη στρατηγική είναι ότι ακόμα και να πέφτετε δεν πειράζει αρκεί να έχετε αλεξίπτωτο … Αυτά που λέμε για τη νοημοσύνη είναι σαν να μαθαίνουμε πώς να διπλώνουμε το αλεξίπτωτο. Υπάρχει μια ειδική διαδικασία όταν εκπαιδεύεστε στα αλεξίπτωτα. Σας λένε να το διπλώσετε για να χωρέσει σε μια θήκη μικρή που όταν τη βλέπετε λέτε «είναι απλό, δεν χωράει»! Είναι θέμα εγκεφάλου. Όταν βλέπετε το άλλον να το διπλώνει και να χωράει λέτε «γίνεται». Αλλά μετά, εφόσον το διπλώσετε, σας λένε το δικό σας το αλεξίπτωτο να το δώσετε στον φίλο σας κι εσείς να πάρετε το δικό του! Έχετε φίλους τους οποίους εμπιστευόσαστε. Νομίζετε ότι τους εμπιστεύεστε. Αν κάνετε αυτό το τεστ με τα αλεξίπτωτα ξαφνικά θα δείτε ότι έχετε πολύ λιγότερους φίλους. Γιατί άμα δεν ανοίξει μετά τι να πεις; «Ήταν παλιόφιλος …» Άρα το θέμα της αξιοπιστίας είναι βασικό στοιχείο. Αυτό γίνεται στο επίπεδο της νοημοσύνης. Με τη νοημοσύνη εντοπίζουμε τα εμπόδια.
Θα ήθελα να αρχίσω αυτό το ειδικό μάθημα έχοντας στο μυαλό μου τα, εκατόν δέκα μέτρα με εμπόδια. Πώς να μάθουμε να τρέχουμε εκατόν δέκα μέτρα με εμπόδια. Αρχικά θα πείτε μοιάζει με το κατοστάρι, απλώς έχουμε βάλει δέκα μέτρα παραπάνω. Η κλασική προσέγγιση, η σχολική, είναι: πρώτα θα βγάλουμε τα εμπόδια, μετά θα βάλουμε ένα εμπόδιο, άρα θα φάνε τα μούτρα τους μερικοί, μετά θα βάλουμε το δεύτερο εμπόδιο … και αφού τα βάλουμε όλα, είναι μερικοί που θα καταφέρουν να φτάσουν στο τέρμα. Μετά θα μετρήσουμε το ποσοστό. Αν το ποσοστό είναι αρκετά μεγάλο ήταν μια χαρά το μάθημα! Τώρα κοιτάξτε πως το κάνουμε λίγο πιο σοβαρά: ο προπονητής σας, σας λέει πρώτα από όλα ότι τα εμπόδια είναι στημένα και δεν πρόκειται να βγουν. Το πρώτο πράγμα που κάνει είναι ότι σας βάζει να τρέχετε δίπλα από τα εμπόδια. Θα πείτε, είναι εντελώς ΑΧΡΗΣΤΟ εφόσον δεν τα πηδάμε. Ναι, αλλά το μάτι σας αρχίζει να εντοπίζει σε ποια απόσταση είναι το ένα με το άλλο. Αυτός ο εντοπισμός σχετίζεται με τη νοημοσύνη. Σιγά σας λέει να πλησιάζετε το εμπόδιο και μετά σας ζητάει να περνάτε πάνω από το κάθε εμπόδιο μόνο το ένα σας πόδι με λυγισμένο το γόνατο. Θα σκεφτείτε πάλι ότι αυτό είναι ΠΑΡΑΛΟΓΟ εφόσον κανένας δεν τρέχει έτσι. Το θέμα είναι ότι το πόδι πρέπει να μάθει πρώτα απ’ όλα να περνάει το εμπόδιο χωρίς να δυσκολεύει την πορεία. Δηλαδή ο στόχος είναι πώς να κάνω κάτι ενώ φαίνεται ότι δεν το κάνω. Το επόμενο στάδιο θα είναι να περνάνε και τα δύο πόδια πάνω από το εμπόδιο. Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να σας φαίνετε εντελώς τεχνητή (και άχρηστη). Είναι της τεχνητής νοημοσύνης. Δηλαδή ο στόχος στα «εμπόδια» είναι να τρέχετε σαν να μην υπάρχουν εμπόδια, αλλά, γνωρίζοντας ότι υπάρχουν!
Άρα στη πορεία της ζωής σας το πρώτο πράγμα που πρέπει να εντοπίσετε είναι το, πού βρίσκονται τα εμπόδια. Αυτό που έχει σημασία είναι, τι μπορούμε να κάνουμε όταν δεν μπορούμε τίποτα να κάνουμε! Τότε μπαίνει το πλαίσιο της σκέψης. Όταν έχετε εντοπίσει τα εμπόδια η σκέψη είναι αυτή που σας επιτρέπει να τα ξεπεράσετε. Ένα παράδειγμα είναι: πώς να πιεί μόνο του νερό από ένα ποτήρι ένα τετραπληγικό παιδί. Το τετραπληγικό παιδί δεν μπορεί να σκύψει το κεφάλι του, ο λαιμός του είναι ίσιος (στέκεται σαν κορδωμένο), δεν αισθάνεται τίποτα κάτω από το μπράτσο του, και μπορεί να κουνάει τα χέρια του χρησιμοποιώντας μόνο την κλείδωση του ώμου. Αρχικά είναι ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ. Δεν έχετε σκεφτεί ότι υπάρχει περίπτωση να μπορεί να πιει νερό μόνο του νερό από ένα ποτήρι ένα τετραπληγικό παιδί. Όταν σας θέτουν το πρόβλημα βρίσκεστε στο επίπεδο της ΟΥΤΟΠΙΑΣ. Έχετε σκεφτεί το πρόβλημα αλλά λέτε, αυτό δεν γίνεται. … Αρχικά ήταν ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ, μετά μπήκαμε στο στάδιο της ΟΥΤΟΠΙΑΣ, μετά είχαμε ένα ΟΡΑΜΑ, μετά έπρεπε να γίνει μία ΠΡΑΞΗ, και εφόσον έγινε η πράξη ΑΛΛΑΞΕ η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ! Αυτά τα πέντε στάδια είναι πολύ σημαντικά στο θέμα της ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ και της ΣΚΕΨΗΣ. Όσο κανείς βρίσκεται στο στάδιο του ΑΔΙΑΝΟΗΤΟΥ είναι αυτό που ονομάζω εγώ «φοιτητής». Ο «φοιτητής» είναι αυτός που «κάνει πάντα ότι μπορεί». Ο «μαθητής» είναι αυτός που «κάνει ότι δεν μπορεί»! Όσο κανείς βρίσκεται στο στάδιο του ΑΔΙΑΝΟΗΤΟΥ είναι πεπεισμένος ότι δεν μπορεί να το κάνει. Αν όμως εμπιστευτεί τη διδασκαλία, αν εμπιστευτεί το δάσκαλο που το λέει ΜΠΟΡΕΙΣ ενώ ο ίδιος του ΞΕΡΕΙ ότι ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ και το κάνει, τότε είναι «μαθητής». Άρα το «εμπόδιο» μπορεί να ξεπεραστεί και να θυμάστε ότι το εμπόδιο έχει κάτι το θετικό: μόνο με το εμπόδιο πάμε πιο ψηλά! Με την ευκολία δεν υπάρχει εξέλιξη. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι στον τομέα της Παιδείας επειδή μαθαίνετε πολλά πράγματα έχετε συνεχώς εξέλιξη. Συνήθως μετά, όταν πιάνετε μια δουλειά κάνετε συνεχώς το ίδιο, ο εγκέφαλος κάνει μόνο αυτό, τότε υπάρχει μία πτώση. Για παράδειγμα το σουντόκου δεν ανεβάζει τη νοημοσύνη. Οι καλύτεροι παίκτες στο σουντόκου λειτουργούν σχεδόν αντανακλαστικά. Στην αρχή σας παιδεύει λίγο, μετά αποκτάτε μια μεθοδολογία και μετά όσο περισσότερο την αποκτάτε τόσο λιγότερο σκέπτεστε και στο τέλος το κάνετε σχεδόν αυτόματα οπότε έχετε πιάσει τον πάτο τον νοητικό και είναι εντελώς άχρηστο.
Η πολύ αγάπη στην εκπαίδευση χαμηλώνει την απόδοση της εκπαίδευσης. Ο δάσκαλος σας, ο καθηγητής σας, δεν είναι φτιαγμένος να σας αγαπάει, είναι φτιαγμένος να σας διδάσκει. Δεν είναι το φιλαράκι σας, ούτε η μάνα σας, ούτε ο πατέρας σας. Καθένας έχει τον ρόλο του.
Πολύ συχνά δεν βοηθάτε την νοημοσύνη σας για να σας βοηθήσει. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέχετε είναι το τσιγάρο. Το τσιγάρο, ακόμα και το παθητικό, κατεβάζει τον δείκτη νοημοσύνης από 7 έως 10 μονάδες. Το άλλο πολύ σημαντικό είναι τα θέματα της διατροφής. Ο εγκέφαλος λειτουργεί με γλυκόζη. Πολύ συχνά ακούτε ότι δεν είναι καλό να τρώτε ζάχαρη. Ισχύει το εντελώς αντίθετο. Όσοι αποφεύγουν να τρων ζάχαρη επειδή παχαίνουν πολύ συχνά (το ότι παχαίνουν) είναι επειδή δεν σκέφτονται …. Όχι επειδή είναι κακή η ζάχαρη. Η καλύτερη είναι η φρουκτόζη από τα φρούτα και το μέλι.
Όλα αυτά που σας λέω, δεν σας τα λέω για να τα κάνετε, σας τα λέω για να τα ψάξετε. Επίσης να είσαστε προσεκτικοί με την ασπαρτάμη. Η ασπαρτάμη έχουμε μελετήσει ότι προκαλεί προβλήματα μνήμης. Ασπαρτάμη έχουν όλες οι τσίχλες εκτός από τις μαστίχες Χίου, δεν έχουν ζάχαρη και θα έχετε προβλήματα. Θα μου πείτε γιατί δεν φαίνεται αυτό το πρόβλημα. Λόγω της συσσώρευσης. Αν σας πω, ότι σε πέντε χρόνια θα έχετε προβλήματα, εφόσον αφορά την μνήμη, σε πέντε χρόνια δεν θα θυμάστε ότι σας το είπα …
Αν τώρα εξετάσετε τη ζωή σας πρώτα από το τέλος, γιατί μόνο όταν συνειδητοποιούμε ότι πεθαίνουμε καταλαβαίνουμε ότι έχει νόημα να ζήσουμε. Στην ηλικία που είστε οι περισσότεροι είναι … αθάνατοι! Νομίζουν ότι δεν θα πεθάνουν ποτέ. Αυτό μην ανησυχείτε είναι θέμα νοημοσύνης …
Αν επικεντρωθείτε μόνο και μόνο στα ενδιαφέροντα σας χωρίς να αναπτύξετε το θέμα της ποικιλίας δεν θα ακούσετε καθηγητές από άλλους τομείς. Έχετε προσέξει όμως, ιδιαίτερα οι κοπέλες ότι όταν βάζετε συνεχώς το ίδιο άρωμα δεν το μυρίζετε πια; Ενώ μυρίζει! Όσο πιο πολύ ενεργοποιείτε και τις πέντε αισθήσεις σας τόσο πιο πολλές πληροφορίες δίνετε στον εγκέφαλο σας. Όσο πιο πολλές πληροφορίες έχει, τόσο πιο πολλές διαχειρίζεται. Τότε γίνεται πολυπλοκότερος και έχει μεγαλύτερη απόδοση. Άρα έχουμε μια σφαιρική εικόνα.
Δηλαδή η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ μέσω της ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ δείχνει ότι στην ΠΑΙΔΕΙΑ πρέπει να έχουμε μια ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ έτσι ώστε να τα βλέπουμε καλύτερα.
