Ken Robinson: «Το σχολείο σκοτώνει τη δημιουργικότητα»

 
ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
από ΟΜΙΛΙΑ του Κεν Ρόμπινσον στο TED (Technology-Τεχνολογία, Entertainment-Ψυχαγωγία, Design-Σχεδίαση)
με τίτλο: «ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ».
Ο Σερ Κεν Ρόμπινσον κάνει μια πρόταση για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που να γαλουχεί (αντί να υπονομεύει) τη δημιουργικότητα. TED Φεβρουάριος 2006

0:03:02 Η δημιουργικότητα είναι τόσο σημαντική για την εκπαίδευση όσο και ο αλφαβητισμός (η εκμάθηση γραφής και ανάγνωσης) και πρέπει να την αντιμετωπίζουμε με την ίδια τακτική!

Άκουσα μια φοβερή ιστορία πρόσφατα, για ένα μικρό κοριτσάκι σε κάποιο μάθημα ζωγραφικής. Ήταν έξι ετών και καθόταν στο πίσω μέρος της αίθουσας και ζωγράφιζε και η δασκάλα είπε ότι το κοριτσάκι σπάνια πρόσεχε, αλλά στο συγκερκιμένο μάθημα ζωγραφικής το έκανε. Η δασκάλα εντυπωσιασμένη το πλησίασε και το ρώτησε: «Τί ζωγραφίζεις;» Και το κοριτσάκι απάντησε: «Ζωγραφίζω μία εικόνα του Θεού». Και η δασκάλα είπε: «Μα κανείς δεν ξέρει πώς είναι ο Θεός». Και το κοριτσάκι απάντησε, «Θα μάθουν σε ένα λεπτό». ...

Το σημαντικό είναι ότι ρίσκαρε, δεν ήξερε, αλλά έκανε μια προσπάθεια, δεν φοβήθηκε μη κάνει λάθος. Δεν εννοώ ότι το να κάνεις λάθη είναι το ίδιο πράγμα με το να είσαι δημιουργικός. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι αν δεν είσαι προετοιμασμένος να κάνεις λάθος, δεν θα σκεφτείς ποτέ κάτι πρωτότυπο. Και μέχρι να ενηληκιωθούν τα περισσότερα παιδιά έχουν χάσει αυτή την ικανότητα. Φοβούνται να κάνουν λάθος. Στιγματίζουμε τα λάθη. Και διευθύνουμε και τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα με αυτό τον τρόπο, τα λάθη είναι το χειρότερο πράγμα που μπορείς να κάνεις. Το αποτέλεσμα είναι ότι εκπαιδεύουμε τους ανθρώπους κάνοντας τους να ξεχνούν τις δημιουργικές τους ικανότητες. Ο Πικάσο κάποτε είπε, ότι όλα τα παιδιά γεννιούνται καλλιτέχνες. Το ζήτημα είναι να παραμείνουν καλλιτέχνες καθώς μεγαλώνουν. Δεν εκπαιδευόμαστε για να γίνουμε δημιουργικοί, εκπαιδευόμαστε να ξεχάσουμε τη δημιουργικότητα μας.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο έχουν την ίδια ιεραρχία θεμάτων. Όλα! Δεν έχει σημασία που βρίσκεσαι. Θα περίμενες να είναι διαφορετικά, αλλά δεν είναι. Στην κορυφή βρίσκονται τα Μαθηματικά και οι Γλώσσες, μετά οι Ανθρωπιστικές Επιστήμες, και στο τέλος είναι οι Τέχνες. Παντού στη Γη! Και παντού υπάρχει ιεραρχία και μέσα στις ίδιες τις Τέχνες. Τα Εικαστικά και η Μουσική συνήθως βρίσκονται ιεραρχικά ψηλότερα στα σχολεία απ' ό,τι το Θέατρο και ο Χορός. Δεν υπάρχει ούτε ένα εκπαιδευτικό σύστημα στον πλανήτη που να διδάσκει καθημερινά Χορό στα παιδιά με τον τρόπο που διδάσκονται τα Μαθηματικά. Γιατί; Γιατί όχι; Νομίζω ότι αυτό είναι σημαντικό. Πιστεύω ότι τα Μαθηματικά είναι σημαντικά, αλλά το ίδιο και ο Χορός. Τα παιδιά χορεύουν όλη την ώρα αν τους επιτρέπεται, όλοι το κάνουμε. Όλοι έχουμε σώματα. Δεν έχουμε; Αυτό που συμβαίνει είναι ότι μεγαλώνοντας τα παιδιά τα εκπαιδεύουμε προοδευτικά από τη μέση και πάνω. Επικεντρώνουμε στο κεφάλι τους. Και ελαφρώς ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΙΑ ΜΕΡΙΑ (την αριστερή, καλλιεργούμε τη λεκτική σκέψη).

Αν επισκεπτόσασταν την εκπαίδευση μας ως εξωγήινος και αναρωτιώσασταν: «Που χρησιμεύει όλο αυτό; Η δημόσια εκπαίδευση;» Νομίζω ότι θα καταλήγατε -αν βλέπατε το αποτέλεσμα, ποιός επωφελείται από όλα αυτά, ποιός παίρνει όλους τους πόντους, ποιοί είναι οι νικητές- νομίζω ότι θα καταλήγατε στο συμπέρασμα ότι ο σκοπός της δημόσιας εκπαίδευσης, σε όλο τον κόσμο, είναι το να παράγει ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ! Συμπαθώ τους καθηγητές πανεπιστημίου, αλλά ξέρετε, δεν θα έπρεπε να τους θεωρούμε ως το υψηλότερο δείγμα ανθρώπινου επιτεύγματος. Είναι απλά μια μορφή ζωής, άλλη μία μορφή ζωής. Αλλά είναι μάλλον περίεργοι, όχι όλοι τους, αλλά οι περισσότεροι, ζουν μέσα στο κεφάλι τους! Ζουν εκεί επάνω και ελαφρώς προς τη μία πλευρά (αριστερή). Στη κυριολεξία έχουν αποσυνδεθεί από το σώμα τους. Βλέπουν το σώμα τους σαν ένα μέσο μεταφοράς για το κεφάλι τους ... Είναι ένας τρόπος να πηγαίνουν το κεφάλι τους σε συναντήσεις. Αν θέλετε μια πραγματική απόδειξη εξωσωματικής εμπειρίας, πηγαίνετε σε ένα συνέδριο υψηλόβαθμων ακαδημαϊκών, και περάστε από τη ντίσκο την τελευταία νύχτα. Θα δείτε μεγάλους άνδρες και γυναίκες να λικνίζονται ανεξέλεγκτα εκτός ρυθμού, περιμένοντας να τελειώσει, ώστε να γυρίσουν σπίτι και να γράψουν μια μελέτη πάνω σ' αυτό.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι προσανατολισμένο στο ιδανικό της ακαδημαϊκής ικανότητας. Και υπάρχει λόγος γι' αυτό. Το όλο σύστημα εφευρέθηκε - στον κόσμο δεν υπήρχαν δημόσια συστήματα εκπαίδευσης πριν τον 19ο αιώνα. ... Η ιεραρχία έχει τις ρίζες της σε δύο ιδέες. Η πρώτη είναι ότι τα πιο χρήσιμα μαθήματα για την εύρεση εργασίας είναι στην κορυφή. ... «Μην κάνεις μουσική, δεν πρόκειται να γίνεις μουσικός. Μην κάνεις τέχνη, δεν θα γίνεις καλλιτέχνης». ... Η δεύτερη είναι η ακαδημαϊκή ικανότητα, η οποία έχει πραγματικά καταλήξει να κυριαρχεί στην άποψη που έχουμε για την εξυπνάδα, διότι τα πανεπιστήμια ΣΧΕΔΙΑΣΑΝ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΘ' ΟΜΟΙΩΣΗ ΤΟΥΣ. Αν το σκεφτείτε, όλο το σύστημα της δημόσιας εκπαίδευσης σε όλο τον κόσμο είναι μια παρατεταμένη διαδικασία εισαγωγής στο πανεπιστήμιο. Με συνέπεια πολλοί, εξαιρετικά ταλαντούχοι, ευφυείς, δημιουργικοί άνθρωποι να νομίζουν πως δεν είναι, επειδή αυτό στο οποίο ήταν καλοί, δεν είχε καμιά αξία στο σχολείο και στιγματίζονταν.

Δεν μας παίρνει να συνεχίσουμε έτσι. Ξαφνικά τα πτυχία δεν θα αξίζουν τίποτα. Όταν ήμουν μαθητής, αν είχες πτυχίο, είχες και δουλειά. ... Αλλά τώρα ... συχνά ... χρειάζεσαι μεταπτυχιακό, εκεί που πριν χρειαζόσουν πτυχίο, ... ή χρειάζεσαι διδακτορικό ... Είναι μια διαδικασία ακαδημαϊκού πληθωρισμού. ...

Ο Κεν Ρόμπινσον (Sir Ken Robinson), γεννήθηκε στο Λίβερπουλ στις 4 Μαρτίου 1950 και είναι συγγραφέας και σύμβουλος σε θέματα εκπαίδευσης και καλλιτεχνικής παιδείας. Διετέλεσε διευθυντής του έργου Η Τέχνη στα σχολεία μεταξύ 1985 - 1989, καθηγητής Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο του Γουάργουϊκ (Warwick) και εχρίσθη ιππότης (παίρνοντας τον τίτλο του Sir) για τη συμβολή του στην εκπαίδευση. Κατάγεται από εργατική οικογένεια, ενώ σήμερα κατοικεί στο Λος Άντζελες με τη γυναίκα του Μαρία-Τερέζα και τα δύο παιδιά του. Πηγή: Βικιπαίδεια   WebSite: http://sirkenrobinson.com Έργα του: 1977 Learning Through Drama: Report of The Schools Council Drama Teaching Project with Lynn McGregor and Maggie Tate. UCL. Heinemann. ISBN 0435185659 1980 Exploring Theatre and Education Heinmann ISBN 0435187813 1982 The Arts in Schools: Principles, Practice, and Provision,. Calouste Gulbenkian Foundation. ISBN 0903319233 1984 The Arts and Higher Education. (editor with Christopher Ball). Gulbenkian and the Leverhulme Trust ISBN 0900868899 1986 The Arts in Further Education. Department of Education and Science. 1998 Facing the Future: The Arts and Education in Hong Kong, Hong Kong Arts Development Council ASIN B002MXG93U 1998 All Our Futures: Creativity, Culture, and Education (The Robinson Report)[5] 2001 Out of Our Minds: Learning to Be Creative. Capstone. ISBN 1907312471[6] 2009 The Element: How Finding Your Passion Changes Everything (with Lour Aronica). Viking. ISBN 067002047   Blog Entries by Sir Ken Robinson

Πρέπει να ξανασκεφτούμε την άποψη που έχουμε για την ευφυΐα. Ξέρουμε τρία πράγματα γι' αυτή.

Πρώτον ποικίλει. Σκεφτόμαστε τον κόσμο με όλους τους τρόπους που τον βιώνουμε. Σκεφτόμαστε οπτικά, ηχητικά, κιναισθητικά. Σκεφτόμαστε με αφηρημένους όρους, με κίνηση.

Δεύτερον, η ευφυΐα είναι δυναμική. Αν κοιτάξετε τις αλληλεπιδράσεις του ανθρώπινου εγκεφάλου, η ευφυΐα είναι υπέροχα διαδραστική. Ο εγκέφαλος δεν χωρίζεται σε διαμερίσματα. Στην πραγματικότητα, η δημιουργικότητα - την οποία ορίζω ως τη διαδικασία του να έχεις πρωτότυπες ιδέες που έχουν αξία - συχνά έρχεται μέσω της αλληλεπίδρασης διαφορετικών τρόπων θεώρησης των πραγμάτων. ...

Και το τρίτο πράγμα σχετικά με την ευφυΐα είναι ότι ξεχωρίζει. Έχετε ακούσει την Τζίλιαν Λιν; Είναι χορογράφος ... έκανε τις «Γάτες» και «Το Φάντασμα της Όπερας». Είναι καταπληκτική. ... Την ρώτησα «Τζίλιαν, πώς και έγινες χορεύτρια;» Και μου απάντησε ότι όταν ήταν στο σχολείο ήταν πραγματικά σε απελπιστική κατάσταση. Και το σχολείο τη δεκαετία του '30 έγραψε στους γονείς της και τους είπε: «Πιστεύουμε ότι η Τζίλιαν έχει μαθησιακά προβλήματα». Δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί, ήταν νευρική. Νομίζω ότι τώρα θα έλεγαν πως έχει το σύνδρομο Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Αλλά ήταν στη δεκαετία του '30 και αυτό το σύνδρομο δεν είχε ακόμα ανακαλυφθεί. Δεν ήταν διαθέσιμη ασθένεια ... Ο κόσμος δεν ήξερε ότι μπορούσες να το πάθεις αυτό. Τέλος πάντων, πήγε να επισκεφθεί κάποιον ειδικό. Έτσι βρέθηκε σε ένα δωμάτιο με δρύινη επένδυση και καθόταν εκεί με τη μητέρα της, και την έβαλαν να καθίσει σε μια καρέκλα στο βάθος. Καθόταν εκεί, πάνω στα χέρια της για 20 λεπτά ενώ ο ειδικός μιλούσε με τη μητέρα της για τα προβλήματα που είχε η Τζίλιαν στο σχολείο. Στο τέλος ... ο γιατρός πήγε και κάθισε δίπλα στην οκτάχρονη Τζίλιαν και της είπε: «Τζίλιαν, θα ήθελαν να μιλήσω ιδιαιτέρως με τη μητέρα σου, περίμενε εδώ, θα γυρίσουμε σε λίγο». Βγαίνοντας από το δωμάτιο άνοιξε το ραδιόφωνο πάνω στο γραφείο του. Και όταν βγήκαν, είπε στη μητέρα της: «Κάτσε και παρακολούθησε την». Μόλις έφυγαν από το δωμάτιο, πετάχτηκε όρθια και κουνιόταν στο ρυθμό της μουσικής. Την παρακολούθησαν για λίγα λεπτά και είπε ο γιατρός στη μητέρα της: «Κυρία Λιν, η Τζίλιαν δεν είναι άρρωστη, είναι χορεύτρια! Πηγαίνετε την σε μια σχολή χορού». Την ρώτησα και τί έγινε; Μου είπε: «Το έκανε. Δεν μπορώ να σου περιγράψω τι υπέροχα που ήταν. Μπήκα σε ένα δωμάτιο με ανθρώπους σαν εμένα. Ανθρώπους που δεν μπορούσαν να σταθούν ακίνητοι. Ανθρώπους που έπρεπε να κινηθούν για να σκεφτούν». ... Έγινε μια πετυχημένη χορεύτρια ... Κάποιος άλλος μπορεί να της έδινε φάρμακα και να της έλεγε να ηρεμήσει. ...

Πιστεύω ότι η μοναδική μας ελπίδα για το μέλλον είναι να υιοθετήσουμε μία νέα ιδεολογία για την ανθρώπινη οικολογία, όπου να ανασχηματίσουμε τις απόψεις μας για τον πλούτο των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα έχει σμιλεύσει τα μυαλά μας με τον τρόπο που εμείς σμιλεύουμε τη Γη: για μια συγκεκριμένη χρήση. Και δεν θα μας χρησιμεύσει για το μέλλον. Πρέπει να ξανασκεφτούμε τις θεμελιώδεις αρχές με τις οποίες εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας. Υπάρχει ένα θαυμάσιο ρητό που είπε ο Τζόνας Σαλκ: «Αν όλα τα έντομα εξαφανίζονταν από τη Γη, σε 50 χρόνια όλη η ζωή στον πλανήτη θα τέλειωνε. Αν το ανθρώπινο είδος εξαφανιζόταν από τη Γη, σε 50 χρόνια όλες οι μορφές ζωής θα ευδοκιμούσαν». Στόχος μας πρέπει να είναι να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας στην ολότητα τους ώστε να αντιμετωπίσουν το μέλλον. Μπορεί εμείς να μην δούμε αυτό το μέλλον αλλά εκείνα θα το δουν. Δουλειά μας είναι να τα βοηθήσουμε να κερδίσουν κάτι από αυτό. Σας ευχαριστώ πολύ.

   ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΥΠΟΤΙΤΛΩΝ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ   
   από το 3ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΥΡΩΝΑ   
     

Στις παραλίες του Αιγαίου η γνώση βγήκε από τα θησαυροφυλάκια της όποιας εξουσίας και δόθηκε στο λαό. Και ο λαός έμαθε τον τρόπο από πέτρα, από εργαλείο, να γίνεται φως, έμαθε τη μέθοδο που επιτρέπει στον άνθρωπο να είναι πάντα νέος, πάντα παιδί, να λούζεται μια παιδικότητα με κόπους και αγώνες ξανακερδισμένη. Να μην απογοητεύεται, να μη χάνει τη γοητεία του.

Για τον Ελληνισμό ο άνθρωπος αποτελείται από νου, λόγο και πνεύμα. Νους είναι η προσοχή, η αυτοσυνειδησία, το «εγώ». Λόγος είναι η δια λέξεων έκφραση. Πνεύμα είναι η ζωντάνια, η παιδικότητα, το «παιδί». Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από δύο ημισφαίρια το δεξί και το αριστερό. Η λειτουργία του δεξιού μοιάζει με παράλληλο επεξεργαστή, το δεξί ημισφαίριο είναι συνθετικό, δημιουργικό, εφευρίσκει, σκέφτεται με εικόνες, πολυδιάστατα, ζει το «τώρα», αρμονία, ενότητα με περιβάλλον, ζωγραφική, μουσική, χορός, κινηματογράφος, είναι πολύχρωμο. Η λειτουργία του αριστερού μοιάζει με σειριακό επεξεργαστή, το αριστερό ημισφαίριο είναι αναλυτικό, σκέφτεται με λέξεις-έννοιες, γραμμικά, αποστηθίζει, εστιάζει στο παρελθόν και το μέλλον, κυριαρχεί το αποκομμένο «εγώ», διαβάζει και γράφει, είναι γκρίζο. Ο Ελληνισμός με την παιδεία του πρώτον, καλλιεργούσε ισομερώς τον λόγο και το πνεύμα, και δεύτερον, καλλιεργούσε και αξιολογούσε τις λειτουργίες και του αριστερού και του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Η ελληνική παιδεία καλλιεργούσε τον όλο άνθρωπο. Όσο λειτουργούσε εκείνη η Παιδεία κατάφερνε να είναι οι «Έλληνες αεί παίδες».

Η βίβλος του Ελληνισμού είναι ο Όμηρος. Όμηρος σημαίνει Συνάντηση. «Ωμήρησε δέ μοι παρ᾽ εταίρων άγγελος ωκύς», «με συνάντησε εκ μέρους φίλων γρήγορος αγγελιοφόρος». Η Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της ήταν τόπος συνάντησης, τρόπος συνάντησης. Τόπος φιλόξενος που ήξερε να εκμεταλλεύεται ότι καλό έφερνε κάθε ξένος. Για να υπάρξει αυξημένη πιθανότητα να συμβεί συνάντηση πρέπει να καλλιεργηθούν δυο αντικρουόμενα χαρακτηριστκά. Πρώτον πρέπει ο άνθρωπος ΝΑ ΕΧΕΙ ΝΑ ΠΕΙ, να έχει έμπνευση, ζωντάνια και σκέψεις να εκφράσει, να μπορεί να ανθίσει, και ταυτόχρονα πρέπει να έχει ασκηθεί να μπορεί να ΑΚΟΥΕΙ, να σιωπά και να αφήνει χώρο στον άλλον να ανθίσει. Από τη μέθοδο εκείνη της συνάντησης προέκυψε ο οικουμενικός, ο παγκόσμιος, ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική παιδεία ήταν η μέθοδος αναπαραγωγής του πανανθρώπινου εκείνου πολιτισμού.

Τριπλό ήταν το αίτημα, αναζήτηση της αλήθειας, της δύναμης και του κάλλους· αναζήτηση της αλήθειας, της ζωντάνιας και της ομορφιάς. Έλληνας επικράτησε να θεωρείται όχι αυτός που ήταν στη φυλή, στη ράτσα, στη καταγωγή, αλλά όποιος μετείχε της ελληνικής παιδείας, της Κοινής γλώσσας, του οικουμενικού ελληνικού πολιτισμού. Ο έρωτας, η ένωση, η συνουσία, ήταν το αίτημα και το μέσο εκείνης της Παιδείας. Ο έρωτας, η συνάντηση ανάμεσα στο δάσκαλο και το μαθητή, ανάμεσα στο δάσκαλο και τη γνώση, ανάμεσα στο μαθητή και τη γνώση. Η γνώση ήταν ένωση, κατάκτηση (κάτω-μέσα μου-εντός μου, κτήση-ένωση) και όχι κατάκτηση (κυριαρχία).

Μετά το Σχίσμα διαμορφώθηκε και επικράτησε ως Παιδεία –και εισήχθη και στην Ελλάδα– η αλλοτριωμένη και αλλοτριωτική καλλιέργεια και αξιολόγηση των λειτουργιών μόνο του αριστερού εγκεφαλικού μας ημισφαιρίου, υβρίστηκε η εικόνα, διώχθηκε το παιδί. (αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία υποθέτω, το ότι έχουμε καταντήσει ακόμη και το μάθημα της Πληροφορικής, θεωρητικό και καλούνται οι μαθητές μας, ακόμη και σ’ αυτό το μάθημα, να αποστηθίζουν θεωρητικές γνώσεις!!!)

Ο Βιτγκενστάιν λέει «αυτό που εμποδίζει την επικοινωνία δεν είναι η απουσία της ευφυΐας αλλά η παρουσία της έπαρσης». Σε αγγειογραφίες βλέπουμε ότι στην αρχαία Ελλάδα οι παράγοντες της παιδείας ήταν τρεις: το παιδί, ο δάσκαλος και ο παιδαγωγός. Παιδαγωγός δεν ήταν ο δάσκαλος αλλά ο δούλος που πήγαινε το παιδί στον δάσκαλο και καθόταν πίσω από το παιδί με μια γκλίτσα έτοιμος να παρέμβει αν το παιδί ανησυχούσε ή και ίσως αν ο δάσκαλος εφησύχαζε … Το αίτημα ήταν να αναπτυχθεί στον μαθητή ο έρωτας για την γνώση και επίσης να συμβεί ο έρωτας ανάμεσα στο δάσκαλο και το μαθητή ώστε να απογειωθεί η επίπονη ούτως ή άλλως διαδικασία της μάθησης. Στη σύγχρονη παιδεία αφελώς ή μη αφελώς … έχουμε περιορίσει τους παράγοντες της παιδείας σε δύο και ζητάμε το ακατόρθωτο … γιατί ποιος μπορεί να ερωτευτεί τον δυνάστη του χωρίς να κινδυνεύει να χαρακτηριστεί μαζοχιστής; Και το χειρότερο είναι ότι ο «παιδαγωγός» δηλαδή ο «μπάτσος» απουσιάζει όχι μόνο από τα σχολεία αλλά και από όλη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της καθημερινότητάς μας. Από τη στιγμή που θα γεννήσουμε τους νεοσσούς μας το κύριο μέλημά μας είναι «να μην τους πιάσει κανείς κότσους» να υπερασπιζόμαστε με όλη μας τη μαγκιά –χρήμα, σωματική δύναμη, διανοητική ευστροφία, κοινωνική διαπλοκή– τα «δίκαια» των βλαστών μας. Προασπιζόμαστε το δίκιο τους και τους στερούμε το δικαίωμα της καλλιέργειας της καρδιάς τους, μετατρέπουμε το φιλότιμο σε άγνωστη λέξη χωρίς βιωματικό υπόβαθρο. Το θερμοκήπιο πασχίζει να καλλιεργήσει και να αυξήσει στα «φυτά» του από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Πανεπιστήμιο την ούτως ή άλλως εγγενή στον άνθρωπο έπαρση.

Από τη μια βασανίζουμε τα παιδιά μας με ένα κουτσό αναλυτικό πρόγραμμα που στραγγαλίζει τη δημιουργικότητα τους, αποσυντονίζει την ισόρροπη ανάπτυξη του εγκεφάλου τους εστιάζοντας στη μονομερή καλλιέργεια των λειτουργιών του αριστερού τους ημισφαιρίου, τιμωρώντας τα χαρισματικά στην δια εικόνων σκέψη, με την ρετσινιά του δυσλεκτικού και καθηλώνοντας τα από τα 6 ως τα 18 τους χρόνια σε μια καρέκλα μπροστά από ένα θρανίο επί 6 ώρες τουλάχιστον την ημέρα να ακούν, να μιλάνε σπανιότερα, να διαβάζουν ή να γράφουν, κυρίως να αποστηθίζουν, και από την άλλη, ίσως από υποσυνείδητη ενοχή, τα «καλομαθαίνουμε» καλλιεργώντας τους εξ απαλών ονύχων την έπαρση και τους στερούμε τη χαρά της επικοινωνίας, του χορού, τη χαρά και την αίσθηση πληρότητας που προκαλεί στον άνθρωπο η κοινή δράση, το ομαδικό παιχνίδι, ο έρωτας.

Έχουμε εστιάσει υπερβολικά στα ΑΤΟΜΙΚΑ μας ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ και έχουμε στερηθεί το ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΡΩΤΑ. Ας διεκδικήσουμε επιτέλους το ύψιστο δικαίωμά μας, ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΕΑΥΤΟ», ΑΠΟ ΤΟ «ΕΓΩ» για να μπορέσουμε να χαρούμε τη ζωή μας, να γίνουμε ΠΛΟΥΣΙΟΙ ΣΕ ΒΙΩΜΑΤΑ, να ξαναζωντανέψουμε το εντός ΠΑΙΔΙ που όλοι είμαστε, να μπορούμε να ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ ΜΑΖΙ, ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ!