ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
από ΟΜΙΛΙΑ του Πωλ Ζακ στο TED (Technology-Τεχνολογία, Entertainment-Ψυχαγωγία, Design-Σχεδίαση)
με τίτλο: «Εμπιστοσύνη, Ηθική και Ωκυτοκίνη».
TED Φεβρουάριος 2009
Η ωκυτοκίνη είναι ένα απλό μόριο που συναντάται μόνο στα θηλαστικά. Στα τρωκτικά ήταν γνωστό ότι κάνει τις μητέρες να φροντίζουν τους απογόνους τους, και σε κάποια πλάσματα επιτρέπει τη συμβίωση στο ίδιο λαγούμι. Όμως στους ανθρώπους, ήταν γνωστό μόνο ότι η ωκυτοκίνη διευκολύνει τον τοκετό και τον θηλασμό, και ότι εκκρίνεται κι από τα δύο φύλα κατά τη διάρκεια του σεξ. Σκέφτηκα λοιπόν ότι η ωκυτοκίνη μπορεί να είναι το ηθικό μόριο.
Σχεδιάσα, λοιπόν, ένα πείραμα για να δω αν η ωκυτοκίνη κάνει τους ανθρώπους ηθικούς. Δεν ήταν εύκολο. Τα φυσικά της επίπεδα είναι κοντά στο μηδέν χωρίς κάποιο ερέθισμα που να προκαλεί την έκκριση της. Και όταν εκκρίνεται, έχει ημιπερίοδο ζωής τρία λεπτά, και αδρανοποιείται γρήγορα σε θερμοκρασία δωματίου.
Η ηθική είναι μεγάλη ιστορία, γιαυτό μελέτησα μία μόνο αρετή: την αξιοπιστία. ... Αυτό που κάνουμε στο εργαστήριο είναι να προκαλούμε την αρετή και τη φαυλότητα των ανθρώπων με χρήματα. ... Μετρώντας την ωκυτοκίνη βρήκαμε ότι όσο περισσότερα χρήματα έπαιρνε το δεύτερο άτομο, τόσο περισσότερη ωκυτοκίνη παρήγαγε ο εγκέφαλος του, και όσο περισσότερη ωκυτοκίνη παρήγαγε, τόσο περισσότερα χρήματα επέστρεφε. Έτσι έχουμε τη βιολογία της αξιοπιστίας.
Τι λάθος έχει αυτό το πείραμα; Δύο πράγματα. Το ένα είναι ότι τίποτα στο σώμα δεν συμβαίνει απομονωμένο. Γι’ αυτό μετρήσαμε εννέα άλλα μόρια που αλληλεπιδρούν με την ωκυτοκίνη, αλλά δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Το δεύτερο είναι ότι ακόμη είχα αυτή την έμμεση σχέση μεταξύ της ωκυτοκίνης και της αξιοπιστίας. Δεν ήξερα με βεβαιότητα πώς η ωκυτοκίνη προκαλεί την αξιοπιστία.
Με μια συσκευή ρινικών εισπνοών, μαζί με συναδέλφους στη Ζυρίχη, δώσαμε σε 200 άνδρες ωκυτοκίνη ή πλασέμπο, κάναμε το τεστ με τα λεφτά, και βρήκαμε ότι όσοι είχαν πάρει ωκυτοκίνη, όχι μόνο έδειχναν περισσότερη εμπιστοσύνη, αλλά μπορούσαμε να διπλασιάσουμε τον αριθμό των ανθρώπων που έστελναν όλα τα χρήματα τους σε έναν άγνωστο, χωρίς να μεταβάλουμε τη διάθεση ή τη γνωστική λειτουργία.
Ο Πωλ Ζακ αποφοίτησε με πτυχίο στα Μαθηματικά και στα Οικονομικά από το San Diego State University, πριν αποκτήσει διδακτορικό στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Είναι καθηγητής στο Claremont Graduate University στη Νότια Καλιφόρνια. Έχει σπουδάσει απεικόνιση του εγκεφάλου, και ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε το ρόλο της ωκυτοκίνης. Ζακ διευθύνει το Κέντρο για Neuroeconomics Σπουδών στο Claremont Graduate University και είναι μέλος του Τμήματος Νευρολογίας στο Loma Linda University Medical Center. Πηγή: Wikipedia 
Βιβλίο του: The Moral Molecule: The Source of Love and Prosperity (2012) |
Είναι λοιπόν η ωκυτοκίνη το μόριο της εμπιστοσύνης. Είναι όμως και το μόριο της ηθικής; Με τη συσκευή εισπνοών ωκυτοκίνης, κάναμε περισσότερες μελέτες. Δείξαμε ότι η έγχυση ωκυτοκίνης αυξάνει τη γενναιοδωρία σε μονομερείς νομισματικές μεταφορές κατά 80%. Δείξαμε ότι αυξάνει τις φιλανθρωπικές δωρεές κατά 50%. Ερευνήσαμε επίσης μη φαρμακευτικούς τρόπους διέγερσης της ωκυτοκίνης. Αυτοί είναι το μασάζ, ο χορός και η προσευχή. Όταν διεγείρουμε την ωκυτοκίνη οι άνθρωποι ανοίγουν οικειοθελώς τα πορτοφόλια τους και μοιράζονται τα χρήματα τους με αγνώστους.
Γιατί όμως το κάνουν αυτό; Πώς νιώθεις όταν ο εγκέφαλος σου πλημμυρίζει με ωκυτοκίνη; Για να διερευνήσουμε αυτό το ζήτημα, κάναμε ένα πείραμα στο οποίο βάλαμε ανθρώπους να δουν το βίντεο ενός πατέρα και του τετράχρονου γιου του, που πάσχει από καρκίνο σε τελικό στάδιο. Αφού είδαν το βίντεο, τους ζητήσαμε να αξιολογήσουν τα συναισθήματα τους και πήραμε αίμα πριν και μετά, για να μετρήσουμε την ωκυτοκίνη. Η αλλαγή στην ωκυτοκίνη προέβλεπε τα συναισθήματα της ενσυναίσθησης (empathy). Είναι λοιπόν η ενσυναίσθηση που μας συνδέει με τους άλλους ανθρώπους. Είναι η ενσυναίσθηση που μας κάνει να βοηθάμε τους άλλους. Είναι αυτή που μας κάνει ηθικούς. ... Μοιραζόμαστε τα συναισθήματα των άλλων. Αν κάνω κάτι που σε πληγώνει, νιώθω τον πόνο σου. Έχω λοιπόν την τάση να το αποφεύγω. Αν κάνω κάτι που σ’ ευχαριστεί, μοιράζομαι τη χαρά σου. Έχω λοιπόν την τάση να κάνω τέτοια πράγματα. ... Είναι πολύτιμο να γνωρίζουμε γι’ αυτό το μόριο, επειδή μας λέει πώς να προκαλέσουμε αυτή τη συμπεριφορά και να την καταστείλουμε. ...
|
Ένα νέο ρινικό σπρέι που περιέχει ωκυτοκίνη, τη λεγόμενη και «ορμόνη της στοργής», η οποία, μεταξύ άλλων, χρησιμοποιείται στα μαιευτήρια για να επιταχυνθεί ο τοκετός, φαίνεται πως μπορεί να έχει και μία ακόμα, μάλλον απρόσμενη, χρήση: να βελτιώσει θεαματικά τις σεξουαλικές επιδόσεις των ανδρών, δρώντας σαν Βιάγκρα. Επιστήμονες του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια, με επικεφαλής τους Κάι ΜακΝτόναλντ και Ντέιβιντ Φάϊφελ, που έκαναν με επιτυχία τις σχετικές δοκιμές, έκαναν λόγο για «δραματική βελτίωση στη σεξουαλική λειτουργία». Οι Αμερικανοί επιστήμονες ανακάλυψαν ότι οι παντρεμένοι άνδρες που έπαιρναν την ωκυτοκίνη μέσω του ρινικού σπρέι δυο φορές την ημέρα, γίνονταν όχι μόνο πιο ζεστοί με τους φίλους και συναδέλφους τους, αλλά επίσης σημείωναν αισθητή βελτίωση στο σεξουαλικό πεδίο, καθώς η λίμπιντο τους από εξασθενημένη γινόταν πάλι ισχυρή, ενώ η διέγερσή τους από δύσκολη γινόταν ξανά εύκολη. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι η ωκυτοκίνη όχι μόνο μπορεί να δράσει ως Βιάγκρα, αλλά δεν περιορίζεται στη σεξουαλικότητα, καθώς επηρεάζει με χημικό τρόπο τον εγκέφαλο, ώστε να βελτιώνει γενικότερα τις διαπροσωπικές σχέσεις, αν και ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι ακόμα απολύτως ξεκάθαρος. Πηγή: http://www.iefimerida.gr |
Το 1980 ήμουν μαθητής λυκείου και δούλευα σε βενζινάδικο κάπου στην Σάντα Μπάρμπαρα στην Καλιφόρνια. Μια Κυριακή απόγευμα έρχεται στο ταμείο ένας άνδρας με ένα κουτί, το ανοίγει και είχε μέσα ένα ωραίο μαργαριταρένιο κολιέ. Μου λέει: «Ήμουν στις τουαλέτες και το βρήκα αυτό. Τι νομίζεις ότι πρέπει να κάνουμε;» Πάνω που σκεφτόμασταν τι να κάνουμε, χτυπάει το τηλέφωνο. Ακούγεται ένας άνδρας ταραγμένος: «Ήμουν στο βενζινάδικο πριν λίγο, είχα ένα κόσμημα για τη γυναίκα μου και δεν μπορώ να το βρω. Ένα μαργαριταρένιο κολιέ». «Ένας κύριος μόλις το βρήκε». «Μου σώσατε τη ζωή. Πείτε στον άνθρωπο που το βρήκε να περιμένει μισή ώρα, θα έρθω να του δώσω 200 δολάρια, αμοιβή». Τέλεια. Το λέω στον τύπο, κι εκείνος: «Δεν μπορώ να περιμένω. Έχω συνέντευξη για δουλειά σε 15 λεπτά. Πρέπει να φύγω ... Ας μοιραστούμε την αμοιβή. Θα σου αφήσω τον κολιέ, δώσε μου 100 δολάρια, κι όταν έρθει ο άνθρωπος ...». Το πιάσατε, εξαπατήθηκα.
Ελέγχοντας χιλιάδες ανθρώπους, βρήκαμε ότι το 5% του πληθυσμού δεν εκκρίνει ωκυτοκίνη στα σχετικά ερεθίσματα. Εάν τους εμπιστεύεστε, ο εγκέφαλος τους δεν εκκρίνει ωκυτοκίνη. Αν υπάρχουν λεφτά στο τραπέζι, τα κρατούν όλα για τον εαυτό τους. ... Δεν θέλεις να συναναστρέφεσαι τέτοιους ανθρώπους. Έχουν πολλά από τα χαρακτηριστικά των ψυχοπαθών. Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να κατασταλεί το σύστημα. Ένας απ’ αυτούς είναι μία άσχημη εμπειρία. Μελετήσαμε σεξουαλικά κακοποιημένες γυναίκες και οι μισές απ’ αυτές δεν εκκρίνουν ωκυτοκίνη στα σχετικά ερεθίσματα. Χρειάζεται αρκετή εμπειρία για να αναπτυχθεί σωστά το σύστημα. Επίσης το υψηλό στρες καταστέλλει την ωκυτοκίνη. Υπάρχει κι ένας άλλος ενδιαφέρων τρόπος καταστολής της ωκυτοκίνης, μέσω της δράσης της τεστοστερόνης.
Σε πειράματα, χορηγήσαμε τεστοστερόνη σε άνδρες. Αντί να μοιράζονται τα χρήματα, έγιναν εγωιστές. Αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι οι άνδρες με υψηλή τεστοστερόνη είναι πιθανότερο να χρησιμοποιήσουν τα λεφτά τους για να τιμωρήσουν άλλους που είναι εγωιστές. Σκεφτείτε το αυτό. Σημαίνει ότι στη βιολογία μας, έχουμε το γιν και το γιανγκ της ηθικής. Έχουμε την ωκυτοκίνη που μας ενώνει με τους άλλους και μας κάνει να νιώθουμε αυτά που νιώθουν. Έχουμε και την τεστοστερόνη. Οι άνδρες έχουν 10 φορές την τεστοστερόνη των γυναικών, έτσι οι άνδρες κάνουν αυτό περισσότερο από τις γυναίκες, έχουμε τεστοστερόνη που μας κάνει να θέλουμε να τιμωρήσουμε αυτούς που συμπεριφέρονται ανήθικα.
Υπάρχουν πολλοί τρόποι επαφής μεταξύ των ανθρώπων. Για παράδειγμα μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media). Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το Twitter. Ερευνήσαμε το ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και βρήκαμε ότι η χρήση τους προκάλεσε μια σταθερή διψήφια αύξηση της ωκυτοκίνης. Κάναμε πρόσφατα ένα πείραμα με τους ρεπόρτερ και τους παραγωγούς της Ραδιοτηλεόρασης στη Κορέα. Ένας απ’ αυτούς, πρέπει να ήταν 22 ετών, είχε αύξηση της ωκυτοκίνης 150%. Επικοινωνούσε με την κοπέλα του στο FaceBook. Υπάρχουν χιλιάδες τρόποι για να συνδεθείς με άλλους ανθρώπους, και φαίνεται να είναι παγκόσμιοι. ...
Η ωκυτοκίνη μας συνδέει με τους άλλους ανθρώπους. Μας κάνει να αισθανόμαστε αυτό που νιώθουν οι άλλοι. Είναι τόσο εύκολο να κάνεις τους ανθρώπινους εγκεφάλους να εκκρίνουν ωκυτοκίνη ... οκτώ αγκαλιές την ημέρα! Βρήκαμε ότι οι άνθρωποι που εκκρίνουν περισσότερη ωκυτοκίνη είναι ευτυχέστεροι. Και είναι ευτυχέστεροι επειδή έχουν καλύτερες σχέσεις κάθε είδους. Οκτώ αγκαλιές την ημέρα, θα είστε ευτυχέστεροι και ο κόσμος μας θα γίνει καλύτερος ... Φυσικά, αν δεν σας αρέσει να αγγίζετε τους ανθρώπους, μπορώ να χώσω αυτό στη μύτη σας (μια σύριγγα με ωκυτοκίνη). Ευχαριστώ.
Πηγή: Paul Zak: Trust, morality and oxytocin
«Ωκυτοκίνη - Φόβος και αφοβία»
Οι άνθρωποι έχουν δύο θεμελιώδεις συγκινήσεις: το θάρρος, δηλαδή την αφοβία, και το φόβο. Όπως και άλλοι οργανισμοί, έχουν συνήθως μια από τις δύο ακόλουθες ορμονικές απαντήσεις στα ερεθίσματα: Τα απειλητικά ερεθίσματα προκαλούν μια αύξηση της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης. Τα καθησυχαστικά ερεθίσματα προκαλούν μια αύξηση της ωκυτοκίνης.
Μια άμεση απειλή προκαλεί την απάντηση πάλη-ή-φυγή που συνδέεται με την αδρεναλίνη- Η αδρεναλίνη επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό, την αναπνοή, ενεργοποιεί τους μυς και προωθεί την υπερ-επαγρύπνηση- Η συνεχής πίεση (περισσότερο από 15 λεπτά) αυξάνει μια άλλη ορμόνη, την κορτιζόλη- Η κορτιζόλη, μας κάνει κι αυτή υπερ-άγρυπνους, αλλά οι λειτουργίες της είναι αρκετά διαφορετικές από την προσωρινή εκτίναξη της αδρεναλίνης με σκοπό να μας απομακρύνει από τον κίνδυνο, και συχνά δυσμενείς.
Σε τέτοιες καταστάσεις συνεχούς πίεσης η κορτιζόλη παραμένει σε υψηλά επίπεδα, προκαλεί εθισμό εξουθενώνοντας τα επινεφρίδια, και αρχίζει να αποσυνθέτει σταδιακά οστά και μυς για να θρέψει το επικοινωνιακό/νευρικό σύστημα και τα ζωτικής σημασίας εσωτερικά όργανα. Μια άλλη παρενέργεια είναι ότι μας κάνει πεινασμένους, αναγκάζοντάς μας να ψάχνουμε για πολυθερμιδικά τρόφιμα.
Η κορτιζόλη είναι πολύ «σκληρή» στους ανθρώπους, έτσι όλες αυτές οι απειλές γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνες...
Ευτυχώς έχουμε έναν ενσωματωμένο μηχανισμό για τις πιέσεις, που αποτελεί τη βάση της εναλλακτικής απάντησής μας στα ερεθίσματα, μιαν άλλη ορμόνη, την ωκυτοκίνη. Εκτός από τη λειτουργία της στη δημιουργία τρυφερών σχέσεων, τον τοκετό και τη γαλακτοπαραγωγή, η ωκυτοκίνη αντιμετωπίζει τις συνέπειες της κορτιζόλης. Αυτή η αντιαγχωτική επίδραση της ωκυτοκίνης είναι μια πρόσφατη ανακάλυψη, και πολύ συναρπαστική, επειδή δείχνει το δρόμο για καλύτερη υγεία με εξ ολοκλήρου φυσικά, μη-τοξικά μέσα.
Η ωκυτοκίνη είναι μια μοναδική νευροχημική ουσία: όσο περισσότερη ωκυτοκίνη παράγουμε, τόσο περισσότερο το σώμα και το μυαλό μας ανταποκρίνονται σε αυτή. Τα νευρικά κύτταρα αυξάνουν τους υποδοχείς ωκυτοκίνης, καθιστώντας τους πιο ευαίσθητους στα αποτελέσματά της. Γίνεται όλο και ευκολότερο να είσαι στοργικός. Η ωκυτοκίνη είναι η νευροχημική βάση στην παροιμία «όσο περισσότερο δίνετε, τόσο περισσότερο παίρνετε». Η αφοβία, η αγάπη τείνει να αναπαράγει περισσότερη αφοβία και αγάπη, και ο φόβος τείνει να αναπαράγει περισσότερο φόβο. Εξαρτάται από μας και την αλληλοβοήθεια που δείχνουμε μεταξύ μας.
Πρόσφατα συμπεράσματα που καταδεικνύουν τη δύναμη της ωκυτοκίνης:
- Η ωκυτοκίνη μειώνει το φόβο. (Huber, 2005)
- Η ωκυτοκίνη επιταχύνει τη θεραπεία. Τα πληγωμένα χάμστερ θεραπεύονται δύο φορές πιο γρήγορα παρέα με ένα αδερφάκι, παρά στην απομόνωση (DeVries, 2004).
- Η ωκυτοκίνη σταματά τη βουλιμία για γλυκά. (Billings, 2006).
- Η ωκυτοκίνη μειώνει την αντικοινωνική συμπεριφορά- Η χορήγηση ωκυτοκίνης ομαλοποίησε την κοινωνική συμπεριφορά σε ζώα με συμπτώματα σχιζοφρένιας. (Lee, 2005)
- Η ωκυτοκίνη προωθεί την υγιή κοινωνική συμπεριφορά- Η χορήγηση ωκυτοκίνης μειώνει τα συμπτώματα του αυτισμού. (Hollander, 2003)
- Η ωκυτοκίνη μειώνει το στερητικό σύνδρομο των εθισμών. Όταν οι επιστήμονες τη χορήγησαν σε τρωκτικά εθισμένα στην κοκαΐνη, τη μορφίνη ή την ηρωίνη, οι αρουραίοι ελάττωναν τη δόση τους ή παρουσίαζαν λιγότερα συμπτώματα απόσυρσης. (Kovacs, 1998)
- Η ωκυτοκίνη ηρεμεί. (Agren, 2002)
- Η έλλειψη ωκυτοκίνης συνδέεται με την κατάθλιψη, ίσως επειδή τα υψηλά επίπεδα της ανταγωνίστριας κορτιζόλης είναι οι κύριοι ένοχοι στις διαταραχές κατάθλιψης και άγχους. (Uvnas-Moberg, 1999)
- Η ωκυτοκίνη αυξάνει τη σεξουαλική δεκτικότητα, και έτσι εξηγείται γιατί ο τρυφερός ερωτικός τρόπος παραμένει ευχάριστος. (Pedersen, C.A., 2002), (Arletti, 1997)
- Η ωκυτοκίνη μειώνει τα αποτελέσματα της κορτιζόλης. Τα αυξημένα επίπεδα ωκυτοκίνης στον εγκέφαλο μειώνουν τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. (Legros, 2003)
- Η ωκυτοκίνη αυξάνει τη μακροζωία- Η συντροφικότητα αυξάνει τη μακροζωία (Υoung, 2004).
- Η ωκυτοκίνη μπορεί επίσης να εξηγήσει γιατί οι στοργικοί άνθρωποι ζουν σημαντικά περισσότερο. (Cal Tech, 1998).
Η ωκυτοκίνη θα μπορούσε να ονομαστεί «ορμόνη της φιλίας» και «ορμόνη της αγκαλιάς». Την παράγουμε φυσικά όταν αγαπάμε, αγαπιόμαστε, ανατρέφουμε, προσφέρουμε με αυταπάρνηση ή έχουμε στοργική επικοινωνία.
Δεν θα μπορούσαμε να αγαπάμε και να ερωτευόμαστε χωρίς ωκυτοκίνη. Δε θα φοβόμασταν χωρίς κορτιζόλη. Σχεδόν όλα τα αρνητικά αποτελέσματα των πίεσεων στο σώμα και το μυαλό συσχετίζονται με τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλη. Αυτά περιλαμβάνουν: χρόνια ανησυχία και κατάθλιψη, συναισθηματική υπερ-αντίδραση, αρνητικότητα, αύξηση βάρους, καρδιακές παθήσεις, υψηλή πίεση αίματος και αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό.
Η ωκυτοκίνη αντιμάχεται όλα αυτά!!!
Πηγή: «Ωκυτοκίνη - Φόβος και αφοβία»
Η λέξη ΩΚΥΤΟΚΙΝΗ είναι σύνθετηαπό την ομηρική λέξη «ωκύς» που σημαίνει γρήγοροςκαι τη λέξη «τοκετός»
ΤΟ ΒΗΜΑ SCIENCE: «Η εξουσία είναι εθιστική»
Οι αλλαγές που επιφέρει η άσκηση εξουσίας στον εγκέφαλο εξηγούνται διεξοδικά σε ένα βιβλίο από τον καθηγητή Ψυχολογίας του Trinity College του Δουβλίνου Ιαν Ρόμπερτσον.
Η άσκηση της εξουσίας αλλάζει τον εγκέφαλο πυροδοτώντας την έκκριση τεστοστερόνης, εξηγεί ο καθηγητής σε άρθρο του στην εφημερίδα «Telegraph». Η τεστοστερόνη, και ιδιαίτερα ένα υποπροϊόν της, η 3-ανδροστενεδιόνη, προκαλούν εθισμό γιατί αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου και συγκεκριμένα σε μια περιοχή που ονομάζεται επικλινής πυρήνας (κέντρο ευχαρίστησης).
Το σύστημα ανταμοιβής, όπως αποδεικνύεται τα τελευταία χρόνια, είναι αυτό που μας κάνει ευάλωτους απέναντι στις περισσότερες εθιστικές συμπεριφορές. Σε αυτό επενεργούν επίσης τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, πυροδοτώντας έναν μηχανισμό ο οποίος προσφέρει άμεσα μεγάλη απόλαυση αλλά μακροπρόθεσμα οδηγεί στον εθισμό.
Μέσω διαφορετικής οδού, η εξουσία καταλήγει όπως έχουν δείξει οι μελέτες ακριβώς στο ίδιο αποτέλεσμα. Ο βαθμός του εθισμού και της αλλοίωσης της συμπεριφοράς που θα προκαλέσει φαίνεται, όπως εξηγεί ο ψυχολόγος, να είναι ζήτημα «δόσεων».
|
Στο περιοδικό Science δημοσιεύθηκε το παρακάτω πείραμα. Ερευνητές χρησιμοποίησαν δύο ομάδες από μύγες Drosophilia melanogaster: η μία αποτελούνταν από αρσενικές μύγες που απορρίφθηκαν επί δώδεκα συνεδρίες (τρεις συνεδρίες της μίας ώρας επί τέσσερεις μέρες) από ήδη ζευγαρωμένες θηλυκές, και η άλλη από αρσενικές μύγες που είχαν επίσης δώδεκα συνεδρίες, όμως με μη-ζευγαρωμένες και άρα πρόθυμες να ζευγαρώσουν θηλυκές. Η απόρριψη συσχετίστηκε με μειωμένη παραγωγή του νευροπεπτιδίου F (NPF) στον εγκέφαλο των αρσενικών. Οι αρσενικές μύγες που είχαν έλλειμμα στο NPF, ένα πεπτίδιο που συνδέεται με το κέντρο ευχαρίστησης του εγκεφάλου, αναζήτησαν «παρηγοριά» σε τροφές εμποτισμένες με οινόπνευμα 15%, προτιμώντας τες αντί για τη κανονική τους τροφή. Το ζευγάρωμα αντέστρεψε αυτή τη συμπεριφορά, γιατί οι αρσενικές μύγες της δεύτερης ομάδας, που ζευγάρωσαν με θηλυκές, έδειξαν αποστροφή για τις εμποτισμένες με οινόπνευμα τροφές και προτίμησαν τη κανονική τους τροφή. |
Πειράματα σε μπαμπουίνους (από τους στενότερους συγγενείς του ανθρώπου) έχουν δείξει ότι τα ζώα που βρίσκονται στις κατώτερες βαθμίδες της ιεραρχίας, και άρα σε θέση υποταγής, έχουν χαμηλότερα επίπεδα ντοπαμίνης στις περιοχές της ανταμοιβής. Μόλις όμως οι πίθηκοι προαχθούν σε ανώτερη βαθμίδα η αίσθηση της κυριαρχίας κάνει την εμφάνιση της αισθητή στον εγκέφαλο αυξάνοντας τη ντοπαμίνη. Γίνονται πιο επιθετικοί και σεξουαλικά δραστήριοι, κάτι το οποίο, όπως τονίζει ο κ. Ρόμπερτσον, συμβαίνει και στους ανθρώπους όταν αποκτούν εξουσία. Η ντοπαμίνη βελτιώνει επίσης τη λειτουργία των μετωπιαίων λοβών, χαρίζοντας καλύτερες γνωσιακές λειτουργίες – εν ολίγοις ευστροφία και εξυπνάδα.
Εξίσου αισθητά, αλλά αντίστροφα, είναι τα αποτελέσματα της «πτώσης» στην ιεραχία. Η απώλεια της εξουσίας και το πέρασμα από μια θέση κυριαρχίας σε μια θέση υποταγής επιφέρει μείωση των επιπέδων ντοπαμίνης, αύξηση του στρες και χειρότερες επιδόσεις στις γνωσιακές λειτουργίες.
Η υπερβολική εξουσία ωστόσο –και η υπερβολική έκκριση ντοπαμίνης– ενέχει κινδύνους και αρνητικά αποτελέσματα επιφέροντας διαταραχή τόσο των γνωσιακών όσο και των συναισθηματικών λειτουργιών. Όπως προειδοποιεί ο κ. Ρόμπερτσον, μπορεί να οδηγήσει σε χονδροειδώς λανθασμένες κρίσεις και αποφάσεις, άγνοια κινδύνου, εγωκεντρικότητα και έλλειψη οίκτου για τους άλλους.
Το βιβλίο του Ian Robertson με τίτλο «The Winner Effect: How Power Affects Your Brain» θα κυκλοφορήσει τον Ιούνιο από τις εκδόσεις Bloomsbury.
Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ SCIENCE: «Η εξουσία είναι εθιστική» (Λαλίνα Φαφούτη - 27/04/2012)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου