Summerhill: Μια πρόταση για την καλλιέργεια του τρόπου λειτουργίας του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου

Το 2008 γυρίστηκε η τηλεοπτική παραγωγή «Σάμερχιλ» (διάρκειας 1 ώρας και 48 λεπτών - http://www.imdb.com/title/tt1042913/) που μεταδόθηκε από το BBC. Μεγάλος μέρος της παραγωγής γυρίστηκε στην τοποθεσία του Σάμερχιλ με μαθητές να συμμετέχουν ως κομπάρσοι και παρουσίαζε το σχολείο καθώς και την εκδίκαση της δικαστικής υπόθεσης του 2000 και των γεγονότων που οδήγησαν σε αυτήν, εμπλουτισμένη με φανταστικά στοιχεία για λόγους δραματοποίησης. Βραβεύθηκε με δύο βραβεία BAFTA, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου σεναρίου που είχε συγγράψει η Άλισον Χιούμ. Η παραγωγή υπάρχει στο YouTube με υπότιτλους στα Ελληνικά:

Το 2008 επίσης γυρίστηκε και το ντοκιμαντέρ «Imagine a School... Summerhill» του Γουίλιαμ Τάιλερ Σμιθ (διάρκειας 1 ώρας και 7 λεπτών - http://www.imdb.com/title/tt1230460/) διηγείται την δικαστική περιπέτεια του σχολείου το 2000, που απειλήθηκε με κλείσιμο έπειτα από την αναφορά της επιθεώρησης του OFSTED το 1999 και την καταγγελία του τότε βρετανού υπουργού παιδείας. Στο YouTube υπάρχει το επίσημο τρέιλερ του ντοκυμαντέρ:

και μια επισκόπηση 7 λεπτών:

Το Σάμερχιλ είναι ανεξάρτητο Βρετανικό ολοήμερο σχολείο (http://www.summerhillschool.co.uk/). Ιδρύθηκε το 1921 από τον Αλεξάντερ Σάδερλαντ Νηλ με βασικό ιδεολογικό άξονα την πεποίθηση ότι το σχολείο πρέπει να προσαρμόζεται ώστε να ταιριάζει στο παιδί και όχι το αντίστροφο.

Τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα καλλιεργούν και αξιολογούν, σχεδόν αποκλειστικά, τον τρόπο λειτουργίας του αριστερού εγκεφαλικού, το Σάμερχιλ εστιάζει στην καλλιέργεια του τρόπου λειτουργίας του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου των μαθητών του. Το αίτημα δεν είναι ο πόλεμος μεταξύ των δύο τρόπων που υποστηρίζει το κάθε ημισφαίριο, η λύση είναι η αρμονική συνύπαρξη των δύο τρόπων, ο έρωτας, η ένωση και των δύο, η καλλιέργεια ολόκληρου του εγκεφάλου ώστε η αυτοσυνειδησία, ο νους του καλλιεργημένου πλέον ανθρώπου να λειτουργεί σαν να διαθέτει τηλεκοντρόλ. Κάθε στιγμή, ανάλογα με τις ανάγκες του, να μπορεί να εστιάζει άλλοτε στον τρόπο λειτουργίας του αριστερού κι άλλοτε στον τρόπο λειτουργίας του δεξιού. Αυτούς τους δύο διαφορετικούς τρόπους λειτουργίας του εγκεφάλου μας τους παρουσιάζει με πολύ ωραίο τρόπο ο Βρετανός ψυχιάτρος Iain McGilchrist σε μια σύντομη ομιλία:

«Το αριστερό ημισφαίριο με αφηρημένη, ανεικονική γλώσσα προβάλλει έναν σαφή κόσμο που του παρέχει τη δυνατότητα να διαχειρίζεται πράγματα γνωστά, σταθερά, στατικά, απομονωμένα, ασύνδετα μεταξύ τους, ρητά (που μπορούν να ειπωθούν με λέξεις), γενικής φύσης, αλλά σε τελευταία ανάλυση, άψυχα. Η γνώση που προκύπτει από το αριστερό ημισφαίριο εντάσσεται μέσα σε ένα κλειστό σύστημα. Έχει το πλεονέκτημα της τελειότητας, αλλά αυτή τη τελειότητα τελικά την πληρώνουμε με το τίμημα της κενότητας, του κενού. Τα πουλιά και τα ζώα χρησιμοποιούν αρκετά αξιόπιστα το αριστερό τους ημισφαίριο για αυτή την προσηλωμένη εστίαση της προσοχής τους σε κάτι του οποίου ήδη γνωρίζουν την σπουδαιότητα. ... Η εικόνα για τον κόσμο που προκύπτει από το αριστερό ημισφαίριο είναι πειστική επειδή ακρωτηριάζει και πετάει μακριά κάθε τι που δεν ταιριάζει με το μοντέλο που δημιουργεί. Έτσι, το μοντέλο του είναι απολύτως συνεπές, επειδή φτιάχτηκε για να είναι συνεπές και να αυτοεπαληθεύεται.

»Το δεξί ημισφαίριο προβάλλει έναν κόσμο από πρόσωπα, που αλλάζουν, εξελίσσονται, διασυνδέονται, παραμένουν άρρητα, ζωντανά όντα με σάρκα και οστά μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο ζωή, αλλά, όντα που ποτέ δεν γίνονται πλήρως κατανοητά, και που βρίσκονται σε μια διασύνδεση μεταξύ τους. ... Το δεξί ημισφαίριο βλέπει τα πράγματα σε ευρύ πλαίσιο, αντιλαμβάνεται το κρυμμένο νόημα, τη μεταφορά, τη γλώσσα του σώματος, το ψυχολογικό υπόβαθρο της έκφρασης του προσώπου. Ασχολείται με τον υλικό κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε και με τον οποίο σχετιζόμαστε. Κατανοεί άτομα-πρόσωπα όχι απλώς αφηρημένες κατηγορίες. Έχει προτίμηση για οτιδήποτε ζωντανό κι όχι μηχανικό.

»Έχουμε την ανάγκη να βασιζόμαστε σε βεβαιότητες για να χειραγωγούμε τον κόσμο (αριστερό ημισφαίριο), αλλά για να τον κατανοήσουμε βαθύτερα χρειαζόμαστε τη γνώση που προκύπτει στο δεξί ημισφαίριο. ... Το δεξί ημισφαίριο παρέχει μια σταθερή, ευρεία, ανοικτή, σαφή επαγρύπνηση-εγρήγορση ενώ το αριστερό ημισφαίριο παρέχει μια στενή, αυστηρά επικεντρωμένη στις λεπτομέρειες, προσοχή.»

Περισσότερα για το θέμα του τρόπου λειτουργίας των δύο εγκεφαλικών μας ημισφαιρίωνν στα δύο τοου βιβλια:

1. Iain McGilchrist, «THE MASTER AND HIS EMISSARY. The Divided Brain and the Making of the Western World» - «Ο Αφέντης και ο Απεσταλμένος του. Ο Διαιρεμένος Εγκέφαλος και η Δημιουργία του Δυτικού Κόσμου», Yale University Press 2009.

2. Iain McGilchrist: «The Divided Brain and the Search for Meaning. Why Are We So Unhappy?» - «Ο Διαιρεμένος Εγκέφαλος και η Αναζήτηση Νοήματος. Γιατί Είμαστε Δυστυχισμένοι;» Yale University Press 2012.

Το Σάμερχιλ ιδρύθηκε το 1921 στο Χέλεραου κοντά στη Δρέσδη της Γερμανίας από τον Νηλ στα πλαίσια του «Νέου Σχολείου». Όμως, ο Νηλ ήταν δυσαρεστημένος από το ήθος του Νέου Σχολείου και έτσι μετακινήθηκε στο Ζόνταγκμπεργκ της Αυστρίας. Εξ αιτίας της εχθρότητας του τοπικού πληθυσμού, μετακινήθηκε ξανά το 1923 στο Λάιμ Ρέτζις της Αγγλίας. Το κτίσμα στο Λάιμ Ρέτζις λεγόταν Σάμερχιλ, και από εκεί πήρε και το όνομά του το σχολείο. Το 1927 μετακινήθηκε στην τωρινή του τοποθεσία, στο Σάφολκ του Λέιστον στην Αγγλία. Ύστερα από τον θάνατο του Νηλ το σχολείο ανέλαβε η γυναίκα του Ένα, έως το 1985. Σήμερα λειτουργεί ως ολοήμερο (οικοτροφείο) και ως ημερήσιο σχολείο που καλύπτει και τις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Επικεφαλής του είναι τώρα η κόρη του Νηλ, Ζωή Νηλ Ρέντχεντ.

Το Σάμερχιλ δεν είχε ποτέ τις καλύτερες σχέσεις με την Βρετανική Κυβέρνηση, και ακόμη κατέχει τη θέση του σχολείου με τις περισσότερες επιθεωρήσεις σε όλη τη χώρα. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 επιθεωρήθηκε εννέα φορές. Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι αυτό γινόταν επειδή ο OFSTED (ο Αγγλικός Οργανισμός Επιθεώρησης και Πιστοποίησης Σχολικών Ιδρυμάτων) είχε συνθέσει μια μυστική λίστα εξηνταενός ανεξάρτητων σχολείων, σημειωμένων ως «υπό παρακολούθηση», στην οποία περιλαμβανόταν το Σάμερχιλ.

Τον Μάρτιο του 1999, έπειτα από μια μεγάλη επιθεώρηση του OFSTED, ο τότε υπουργός παιδείας και απασχόλησης, Ντέηβιντ Μπλάνκετ, εξέδωσε προς το σχολείο μια ειδοποίηση καταγγέλοντάς το για την πολιτική του περί μη-υποχρεωτικών μαθημάτων. Μη συμμόρφωση στην ειδοποίηση εντός έξι μηνών συνήθως οδηγεί στο κλείσιμο, όμως το Σάμερχιλ επέλεξε να αμφισβητήσει δικαστικά την καταγγελία.

Η υπόθεση έφτασε ενώπιον ενός ειδικού εκπαιδευτικού δικαστηρίου τον Μάρτιο του 2000, όπου το σχολείο εκπροσώπησαν νομικά επιφανείς υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων: ο Σύμβουλος της Βασίλισσας Τζόφρυ Ρόμπερτσον, και ο δικηγόρος Μαρκ Στέφενς. Έπειτα από τέσσερις ημέρες ακροαματικής διαδικασίας, η υπόθεση της κυβέρνησης κατέρρευσε, και συμφωνήθηκε διακανονισμός. Οι μαθητές του Σάμερχιλ που παρακολουθούσαν την διαδικασία εκείνη την ημέρα, με την άδεια του προέδρου του δικαστηρίου, κατέλαβαν την δικαστική αίθουσα και συγκάλεσαν σχολική συνέλευση για να συζητήσουν αν θα δεχθούν ή όχι τον διακανονισμό. Ψήφισαν ομόφωνα να τον δεχθούν.

Πηγή: https://el.wikipedia.org/.