ΚΑΝΤΕ ΕΡΩΤΑ ΟΧΙ ΜΑΘΗΜΑ Αρχικά εξοργίζεσαι με το βέβηλο χέρι, μα γρήγορα συνειδητοποιείς πως είναι η αλήθεια του συνθήματος που σε πληγώνει. Όταν, φοιτητής ακόμα, παρέδιδες ιδιαίτερα μαθήματα, οι ερωτικότερες ώρες τότε, οι μεγαλύτερες φιλίες τότε. Το απορημένο βλέμμα που σε ρωτούσε ή μάλλον ερωτούσε, χαμήλωνε ένοχα όταν αντίκριζε τη διεισδυτική ματιά και τα χείλη δεν έλεγαν, λαλούσαν το Πυθαγόρειο θεώρημα και το τέλειο τετράγωνο, που αν το κείμενο δεν πρόσεχες και το ρυθμό κρατούσες και τους τόνους, τέτοια τραγούδια ηδονικά ποτέ δεν έχουνε γραφτεί. Στην αίθουσα της επιλογής σου, στο φροντιστήριο, τώρα πια το πήρες απόφαση, τέρμα οι ρομαντισμοί και τα ιδανικά για ερωτική διαδικασία της μάθησης κι άλλα τέτοια γραφικά. Εδώ δεν εκπαιδεύεις, προπονείς, δε διδάσκεις, προετοιμάζεις, ο μαθητής είναι ο πελάτης και ο πελάτης έχει πάντα δίκιο: Θέλει να πετύχει. Να πετύχει... Παλεύει για την επιτυχία ο περιούσιος της μεγαλύτερης θεάς, της νιότης, στην ηλικία που η ζωή τον καλεί να ρουφήξει την ευτυχία. Επιτυχία και ευτυχία. Τι κρίμα να μοιάζουν τόσο οι δυο αυτές λέξεις! Σίγουρα δεν είναι τυχαίο. Ποιος ξέρει, σε άλλες εποχές, σε άλλους κόσμους, κάπου τέλος πάντων, οι άνθρωποι ίσως να αγωνίζονταν για να πετύχουν ό,τι θα τους έκανε πραγματικά ευτυχισμένους, μα σήμερα η επιτυχία είναι κοινωνική απαίτηση, είναι το όνομά σου τυπωμένο, είναι μπλουζάκι original, είναι παράθυρο στην τηλεόραση, ενώ η ευτυχία απαράδεκτη απόκλιση από το μέσο όρο. Το σύνθημα είναι ακόμη απέναντί σου και σε πονάει και επαναστατείς, (μόνο μέσα σου έχεις τα κότσια να κάνεις πια επαναστάσεις) όταν σκέφτεσαι ότι οι νέοι που έχεις κάθε βράδυ απέναντί σου βιάζουν τη φύση, την καρδιά και το μυαλό τους κι εσύ υπηρετείς την προσπάθεια να συντριβεί κάθε αντίσταση στο βιασμό αυτό. Κι όλα αυτά γιατί; Για να «πετύχουν». Για να μπουν στο Πανεπιστήμιο, να γίνουν πτυχιούχοι άνεργοι ή αποβλακωμένοι τεχνοκράτες, υπηρέτες ενός απάνθρωπου συστήματος, χωρίς πρωτοβουλίες, χωρίς έρωτα, χωρίς ζωή. Το σύνθημα μένει εκεί για να σου θυμίζει ότι υπήρχαν στιγμές στη σταδιοδρομία σου που τα δυο αυτά - ο έρωτας και το μάθημα - ήσαν ένα. Ο Στέλιος ήταν μαθητής της Α΄ τάξης του Ειδικού Γυμνασίου Αναπήρων με πολύ σοβαρή αναπηρία. Του δόθηκε για πρώτη φορά η ευκαιρία με τη μετακόμιση του σχολείου στο Εθνικό Ίδρυμα Αποκατάστασης Αναπήρων να γραφτεί στην πρώτη Γυμνασίου σε ηλικία 20 περίπου χρονών. Είχε τελειώσει το Δημοτικό Σχολείο «διδαχθείς κατ’ οίκον». Δεν μπορούσε να αυτοεξυπηρετηθεί καθόλου. Καθηλωμένος στο αμαξίδιό του, αν κάποιος άλλος δεν τον μετακινούσε, με μεγάλη μυωπία, ανίκανος να γράψει, με δυσκολίες στην ομιλία, αλλά το βλέμμα του πίσω από τα χοντρά γυαλιά του έδειχνε ότι ζωή υπήρχε άφθονη μέσα του, ξεχείλιζε, μα δεν είχε τρόπο να εκφραστεί. Τη νύχτα τον έπαιρνε ο ύπνος μπροστά στο βιβλίο. Λάτρευε τη γνώση, ρουφούσε το μάθη-μα με πάθος, μελετούσε με αυταπάρνηση. - "Στέλιο, σήμερα θα μας πεις εσύ μάθημα. Για φτιάξε μας τα ύψη ενός αμβλυγώνιου τριγώνου και πες μας τι παρατηρείς;" - "Μα πώς κυ..κύριε, δδ.. δεν μπορώ, να σχ..σχεδιάσω." - "Σου έχω εδώ ό,τι χρειάζεσαι. Να, σε τούτη τη σανίδα έχω καρφώσει σε ίσα διαστήματα πρόκες που παίζουν το ρόλο των σημείων. Αυτά τα χρωματιστά λάστιχα θα είναι οι ευθείες. Εμπρός." Το αριστερό του χέρι υποβοηθούσε το δεξί που τρέμοντας έπιανε τα λάστιχα και άρχιζε να σχηματίζει τα ύψη. - "Και, όπ..όπως βλ..βλέπουμε", η ένταση της φωνής δυνάμωνε, οι κινήσεις γίνονταν πιο αποφασιστικές, τα μάτια έκαιγαν, το πρόσωπο όλο έλαμπε, η αίθουσα είχε νεκρώσει από αγωνία και συγκίνηση κι ο χτύπος της καρδιάς του σχεδόν ακουγόταν... - "βλ...έπουμε ότι... ότι τέμνονται, να, σε τού σε τού.. το το σημείο που βρίσκεται... που βρίσκεται έξω απ..ό έξω από το τρίγωνο, ναι το τρίγωνο"... Μα τα ‘χω κάνει ταυτόχρονα μωρέ, φωνάζεις μέσα σου, μα πιο πολύ ντρέπεσαι, σαν τον πρώην πιστό καλόγερο που έζησε τη μέθεξη της λατρείας, μα δε βάσταξε το ασκητηλίκι και γύρισε στον κόσμο με κομμένα τα φτερά. Κι οι άλλοι γύρω του το ίδιο με κείνον ζούσαν, μα αυτός ήξερε πώς είναι να ζεις αλλιώτικα. Θυμάσαι στα πρώτα σου βήματα στην τάξη του φροντιστηρίου. Θες γιατί δεν είχες ακόμη καταλάβει, θες γιατί η άγνοια του αντικειμένου που δίδασκες σε κρατούσε σε συνεχή εγρήγορση, και τότε το μάθημα είχε χαρακτήρα ερωτικό. Κάθε φορά που κατάφερνες να περάσεις έξυπνα μια δύσκολη έννοια, κάθε φορά που έλυνες μια άσκηση έτσι που οι μαθητές σου να ενθουσιαστούν, θαρρείς ερωτικές ένιωθες ηδονές. Μα και οι ηδονές του έρωτα δεν είναι πάντα ίδιες. Τον έρωτα πιστεύει πως λατρεύει κι ο πλανταγμένος νεαρός που πρώτη φορά ανταμώνει με το αντικείμενο του πόθου του κι ο επαγγελματίας κατακτητής, ακόμη και ο αγοραστής πάθους σε κονσέρβα. Τώρα πάντως που είσαι πια πετυχημένος, που κανένας δεν αμφισβητεί την «αυθεντία» σου, που έχεις μάθει κόλπα και κόλπα για να διεγείρεις τον ενθουσιασμό του κοινού σου - γιατί έτσι κάνουν όλοι και μόνο έτσι επιβιώνεις στο σκληρό ανταγωνισμό- τώρα που γράφεις βιβλία μαθηματικών -γιατί κάθε καθωσπρέπει μαθηματικός έχει γράψει κι από ένα και απορεί κανείς που βρέθηκαν τόσοι καθωσπρέπει σε μια αναξιοπρεπή κοινωνία - τώρα δυστυχώς δεν έχεις το άλλοθι της αθωότητας. Γι αυτό, το σύνθημα σε τσουρουφλίζει. Και σου μένει μόνη παρηγοριά να θυμάσαι. Να θυμάσαι και να αναπολείς. Να θυμάσαι τα πιο όμορφα διδακτικά σου χρόνια στο Ειδικό. Πάλι στην ίδια αίθουσα της Πρώτης τάξης του Ειδικού Γυμνασίου Αναπήρων. Η Ελένη είναι από τα παιδιά με τις μικρότερες αναπηρίες. Περπατάει κανονικά, μπορεί να γράφει, αν και αργά και με δυσκολία και κούραση γιατί το δεξί της χέρι είναι ελαφρώς παραμορφωμένο, όμως στο πρόσωπό της έχει μια μόνιμη σύσπαση εκεί στα χείλια και όταν μιλάει πολύ δύσκολα καταλαβαίνει κανείς τι λέει. Αυτό την πονάει περισσότερο από όλα κι έτσι αποφεύγει να μιλάει, ιδίως όταν ο ακροατής δεν έχει μάθει να την καταλαβαίνει κάπως καλύτερα. Ακόμη σαν κοπέλα 16 χρονών που είναι σίγουρα βιώνει τραυματικά τη δυσμορφία του προσώπου της. Τα μάτια της όμως...Αν ήξερε πόσο μιλούσαν τα όμορφα μαύρα μάτια της, δε θα νοιαζόταν τόσο για των χειλιών την παραμόρφωση, γιατί όσοι ξέρουν να βλέπουν, μόνο μάτια βλέπουν στο όμορφο κορίτσι. Στις ερωτήσεις του μαθήματος απαντάει μονολεκτικά. Δεν καταλαβαίνεις τι ακριβώς λέει, μα αισθάνεσαι από τον τρόπο που αντιδρά ότι γνωρίζει το θέμα. Είχες την έμπνευση να μη δείχνεις ότι δεν την καταλάβαινες. Στο πρώτο γραπτό τεστ δικαιώθηκες. Έγραψε τέλεια. άρχισες να τη ρωτάς συχνότερα δυο και τρεις φορές σε κάθε μάθημα. Έβγαζε αυτούς του ακατανόητους ήχους κι εσύ απαντούσες: «Μάλιστα, δύο εις την πέμπτη, σωστά Ελένη..» Σε κοίταζε επιδοκιμαστικά και με ευγνωμοσύνη που είχες καταλάβει τι είπε και σταδιακά άρχιζε η μεταμόρφωση. Το άλλοτε φοβισμένο πλάσμα συμμετείχε στο μάθημα όχι μόνο με τη φωνή, μα και με τα χέρια και με τα πόδια. Πεταγόταν από το κάθισμα κάθε φορά που ρωτούσες, και απαντούσε, και, ω του θαύματος οι απαντήσεις είχαν αρχίσεις να γίνονται πιο κατανοητές ή έτσι νόμιζες τουλάχιστον... Μα τώρα... Τώρα το σύνθημα σε λοιδορεί. Κάποτε κατέκρινες όσους είχαν αποδεχθεί την πραγματικότητα και δεν αγωνίζονταν για την αλλαγή. Πόσο είχες αδικήσει το δόλιο εκείνο ιερέα... Τον είχες γνωρίσει παλικάρι που πρόσφατα είχε χειροτονηθεί διάκονος. Έμπαινε στο Ιερό τρέμοντας. Κάθε φορά που περνούσε μπροστά στην άγια τράπεζα χλόμιαζε από συγκίνηση. Η φωνή του λιγωνόταν όταν εκφωνούσε τις δεήσεις. Δεν καθόταν στιγμή στο κάθισμά του και όταν κατά τη διάρκεια της λειτουργίας έπρεπε να συνεννοηθεί με κάποιον για κάποιο πρακτικό θέμα, να ετοιμαστεί ας πούμε το θυμιατό ή να κόψουν τα αντίδωρα, οι φράσεις του ήταν κοφτές και σχεδόν μονολεκτικές. Ένιωθε ο ίδιος το εκούσιο θύμα της αναίμακτης λατρείας που επιτελούσε. Χρόνια αργότερα τον συνάντησες πάλι στην ίδια εκκλησία, εφημέριο πια. Μπήκες στο Ιερό και τον βρήκες να κάθεται στην πολυθρόνα και να ξύνεται βαριεστημένα περιμένοντας να τελειώσει ο ψάλτης το τροπάριο. Σε υποδέχθηκε χαρωπά και με φιλικές διαχύσεις. Εκτέλεσε το καθήκον του κομψά και με αυτοπεποίθηση. Οι εκφωνήσεις του χάρμα ακοής, το κήρυγμά του δυναμικό και άψογο γλωσσικά, μα η μαγεία απουσίαζε. Τότε τον είχες λυπηθεί. Αν και ο ίδιος δεν ήσουν πιστός, τιμούσες και θαύμαζες όσους ζούσαν τον οποιοδήποτε θείο έρωτα στην εκκλησία ή στην τέχνη, στα γράμματα ή στον αθλητισμό, στην πολιτική ή στον ίδιο τον έρωτα. Τώρα και συ σαν το Σαββόπουλο: «Όπως κάνουν όλοι οι συνάδελφοι με πείρα, συγνώμη που τους αποπήρα» Γι αυτό, το σύνθημα υπάρχει εκεί και σε αφορά άμεσα. Δικαιολογίες υπάρχουν. Θα μπορούσε στην αρχαιότητα για παράδειγμα η σχέση δασκάλου - μαθητή να είναι το ίδιο ερωτική, αν υπήρχε αναλυτικό πρόγραμμα; Θα μπορούσες σήμερα στις δεδομένες συνθήκες εργασίας να αντισταθείς και να ξαναγίνει το μάθημα ερωτικό; «Έρωτας και ερώτηση έχουν την ίδια ρίζα» γράφει ο Αριστοτέλης Νικολαΐδης. Η ερωταπόκριση στη διδακτική πράξη οφείλει να είναι πράξη ερωτική με την έννοια αυτή. Μα βασική προϋπόθεση είναι να στοχεύει η διδασκαλία στο πλάτεμα του νου, στο βάθεμα της σκέψης. Όχι πια μεθοδολογίες και κουτάκια και συνταγές. Μπορείς άραγε να μετατρέψεις το μάθημά σου για να έχει τέτοιους σκοπούς; Μπορεί ένας υποψήφιος που έχει πια σχεδόν διαμορφώσει τον τρόπο σκέψης, να μάθει τώρα με τη βοήθειά σου να σκέφτεται; Κατά καιρούς κάμποσα σπουδαία μυαλά πέρασαν από τα χέρια σου που το μυαλό τους γεννούσε, η φαντασία τους οργίαζε, οι επινοήσεις τους είχαν άφθονα στοιχεία έμπνευσης και δημιουργικότητας. Αντί να τους ενθαρρύνεις, ήσουν υποχρεωμένος να τους κατεβάζεις στη γη. «Για να γράψει κάποιος στις εξετάσεις δε χρειάζεται να σκέφτεται είναι όμως απαραίτητο να ξέρει». Το να λύσεις κατά την ώρα της γραπτής εξέτασης τις ασκήσεις που σου ζητούν, δεν έχει καθόλου να κάνει με τη μαστοριά της ανακάλυψης, με τη γόνιμη αξιοποίηση των γνώσεων και των πνευματικών ικανοτήτων. Όχι ότι πολλά θέματα δεν είναι τέτοια που απαιτούν πρωτότυπη ιδέα για να λυθούν και βαθιά γνώση της θεωρίας, αλλά αν ο υποψήφιος βασιστεί σε αυτά του τα εφόδια και δε μάθει τα έτοιμα κόλπα που υπάρχουν, που άλλοι σκέφτηκαν πριν από αυτόν για αυτόν, δύσκολα θα μπορέσει να ανταποκριθεί. Είδες πολλά τέτοια παιδιά ή να αποτυγχάνουν ή να συμβιβάζονται, πιστεύοντας και ελπίζοντας ότι αυτό είναι προσωρινό και συ το εύχεσαι να είναι έτσι προσωρινός ο συμβιβασμός, μα πολύ φοβάσαι πως έχουν ήδη υπονομεύσει την πορεία τους έτσι που έμαθαν να ζουν υπό το ζυγό της ανάγκης. Της ανάγκης που η ανάγκη σε κάνει να την υπηρετείς κάνοντας μάθημα και όχι έρωτα. Γαληνεύεις λίγο, όταν σκέφτεσαι κάποιες στιγμές που οι βαθμοί ελευθερίας αυξάνονται. Τυχαίνει κάποτε το τμήμα να έχει μια περίεργη σύσταση που να μοσχοβολάει διαφορετικότητα. Τυχαίνει να προτιμούν να σε ακούνε να φεύγεις από το βραχνά της εξεταστέας ύλης και να ανοίγεις τόσες δα χαραμάδες στον ορίζοντα της σκέψης τους, χωρίς τύψεις, γιατί έχουν την ικανότητα να καταφέρνουν γρήγορα - γρήγορα να ξαναγυρνούν στο αναγκαίο, δυναμωμένοι κι όχι μπερδεμένοι από το μικρό ταξίδι. Είναι τότε που οι καμπύλες των γραφικών παραστάσεων ζωντανεύουν, είναι διαφορίσιμες γιατί είναι λείες κι όμορφες, έχουν ακρότατες τιμές γιατί αρνούνται τη μονοτονία, δεν έχουν όριο πραγματικό, αλλά μπορείς και τις φαντάζεσαι στο άπειρο και η ασύμπτωτη ευθεία είναι το καράβι που σε ταξιδεύει στα άφατα πέρατά τους. Είναι τότε που αλήθεια κι ομορφιά συνυπάρχουν, που οι μαθηματικές έννοιες δεν είναι σύμβολα, μα πλατωνικές οντότητες αυθύπαρκτες κι αγέρωχες, ανέγγιχτες από ανάγκες και υλικές δεσμεύσεις. Είναι τότε που βρίσκεις την επαφή με το Στέλιο και την Ελένη από το Ειδικό Γυμνάσιο, με τη γλυκιά αγωνία όταν πρωτοδίδαξες σε τάξη υποψηφίων, με τις μετεφηβικές σου εξάρσεις στα πρώτα χρόνια των ιδιαίτερων, με τα όνειρα που είχες από παιδάκι, όταν μάζευες γύρω σου τους άλλους μπόμπιρες κι έπαιζες το δάσκαλο γιατί δεν υπήρχαν τα Talk shaw, για να παραστήσεις τον Χατζηνικολάου... Από το βιβλίο ΑΝΑΠΝΕΟΝΤΑΣ ΚΙΜΩΛΙΑ (εκδ. ΣΑΒΒΑΛΑ). | ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΕΛΑΣΤΙΚ  Oι εντυπωσιακές επιδόσεις των Φινλανδών μαθητών και φοιτητών προκάλεσαν αίσθηση σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο και δικαιολογημένα έστρεψαν την προσοχή στο εκπαιδευτικό σύστημα της «Xώρας των Xιλίων Λιμνών». Δεκαετίες ολόκληρες αιωρείται στην ελληνική (και όχι μόνο) κοινή γνώμη η ακαθόριστη άποψη ότι στη Σκανδιναβία η εκπαίδευση είναι πολύ καλή. Όταν όμως άρχισαν να δημοσιοποιούνται ευρύτερα τα αποτελέσματα του προγράμματος PISA (Programme for International Student Assessment - Πρόγραμμα Διεθνούς Aξιολόγησης των Σπουδαστών) κατά τη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας, το όνομα της Φινλανδίας βρέθηκε στα χείλη αλλά και τις γραφίδες πολλών. Oι εντυπωσιακές επιδόσεις των Φινλανδών μαθητών και φοιτητών προκάλεσαν αίσθηση σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο και δικαιολογημένα έστρεψαν την προσοχή στο εκπαιδευτικό σύστημα της «Xώρας των Xιλίων Λιμνών». Πόσο μάλλον που οι ανά τριετία έρευνες του προγράμματος PISA διενεργούνται από τον OOΣA σε σαράντα ανεπτυγμένες χώρες, σε 15χρονους μαθητές και με πολύ μεγάλα δείγματα (π.χ. στη Φινλανδία εξετάστηκαν 6.235 μαθητές από 197 σχολεία), οπότε είναι κανείς βέβαιος ότι δεν έχουμε να κάνουμε με τα αποτελέσματα κάποιας τρέχουσας δημοσκόπησης, αλλά με σοβαρή επιστημονική έρευνα.
H Φινλανδία έχει εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, όπως και η Eλλάδα. Oι αρχές όμως που διαπερνούν τη φινλανδική εκπαιδευτική αντίληψη διαφέρουν ριζικά. Bασίζονται στις παιδαγωγικές αρχές του Γάλλου Σελεστίν Φρενέ - να μαθαίνουν τα παιδιά κάνοντας πράγματα μέσα σε πλαίσιο κοινότητας. Στην πράξη αυτό μεταφράζεται στο ότι από την πρώτη κιόλας τάξη του Δημοτικού οι μικροί μαθητές συμμετέχουν σε πληθώρα δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής. Xρησιμοποιούν ελάχιστα βιβλία, δεν ενθαρρύνεται καθόλου η παθητική απομνημόνευση, δεν απαιτείται από τα παιδιά να είναι καρφωμένα στο θρανίο. Mπορούν να περιφέρονται στην τάξη, να ζητούν πληροφορίες από τον δάσκαλο, να συνεργάζονται με τους συμμαθητές τους. Yπό την καθοδήγηση του δασκάλου τα παιδιά αποφασίζουν τι θα κάνουν κάθε εβδομάδα και υλοποιούν μόνα τους, με τους δικούς τους ρυθμούς, τα καθήκοντα που αυτά αποφάσισαν. Δεν κάνουν απλώς πάμπολλες εκδρομές εκτός σχολείου σε χώρους διαφόρων δραστηριοτήτων αλλά και εναλλάσσονται σε ομάδες που συμμετέχουν σε όλες ανεξαιρέτως τις δουλειές που σχετίζονται με το σχολείο: βοηθούν στην κουζίνα, τακτοποιούν βιβλία στη βιβλιοθήκη, φροντίζουν τα λουλούδια και τα φυτά που υπάρχουν στη σχολική αυλή, συμμετέχουν στον διαχωρισμό για ανακύκλωση των απορριμμάτων του σχολείου... Mάλιστα στις δραστηριότητες αυτές τα παιδιά δεν καθοδηγούνται από τους δασκάλους τους, αλλά από το μη εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου: μαγείρους, κηπουρούς, καθαρίστριες, γραμματέα... Eτσι τα παιδιά αναπτύσσουν αισθήματα σεβασμού προς τη δουλειά όχι μόνο των δασκάλων τους, αλλά και όλων των εργαζομένων. «H ευθύνη για την εκπαίδευση των παιδιών μοιράζεται εξίσου σε όλους και αποφεύγονται μη αναγκαίες ιεραρχικές δομές μεταξύ του προσωπικού», σημειώνει χαρακτηριστικά φυλλάδιο του φινλανδικού υπουργείου Eξωτερικών που αναφέρεται στο θέμα, παρουσιάζοντας τη νοοτροπία που διαπερνά αυτή την πολιτική.
Tα φινλανδικά σχολεία βρίσκονται εξαρχής στην υπηρεσία των πολιτών. Mορφώνουν τα παιδιά, αλλά διευκολύνουν και τους γονείς. Eίναι φυσικά δημόσια σχεδόν στην ολότητά τους. Xρηματοδοτούνται από τους δήμους ή το κράτος. Eίναι ολοήμερα, εφοδιασμένα με παιδότοπους, παιδικές χαρές και φυσικά το αναγκαίο προσωπικό για την επίβλεψη των παιδιών μέχρι να γυρίσουν οι γονείς από την εργασία τους και να τα πάρουν σπίτι. Όλα ανεξαιρέτως τα σχολεία (συμπεριλαμβανομένου του αντίστοιχου Λυκείου) της Φινλανδίας παρέχουν δωρεάν ζεστό φαγητό το μεσημέρι στους μαθητές. Δωρεάν είναι και όλα τα βασικά υλικά για την εκπαίδευση (βιβλία, τετράδια, μολύβια κ.λπ.), ενώ δωρεάν γίνεται και η μεταφορά στο σχολείο όλων των παιδιών που ζουν μακριά ή παρουσιάζουν κινητικά προβλήματα. Tα φινλανδικά σχολεία είναι επίσης ανοιχτά στην τοπική κοινωνία. Oι γονείς είναι ευπρόσδεκτοι στις σχολικές δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν με τις γνώσεις ή την τέχνη τους - ένας πατέρας δημοσιογράφος π.χ. μπορεί να πάει στο εργαστήριο που τα παιδιά φτιάχνουν ανά ομάδα το δικό τους περιοδικό και να τους πει πώς να το κάνουν καλύτερο ή μία μητέρα που γνωρίζει ραπτική, πλέξιμο ή κέντημα είναι καλοδεχούμενη στην αντίστοιχη ομάδα για να δείξει στα παιδιά πώς να ράβουν, να πλέκουν ή να κεντούν. Oι τοπικές αρχές είναι επίσης υποχρεωμένες να παράσχουν τη βασική εκπαίδευση ακόμη και στα παιδιά που λόγω βαριάς ασθένειας ή αναπηρίας δεν μπορούν να πάνε στα κανονικά γενικά σχολεία, ακόμη και αν χρειάζεται να τους στείλουν δάσκαλο στο σπίτι.
Mετά την εννιάχρονη υποχρεωτική βασική εκπαίδευση, περίπου οι μισοί μαθητές κατευθύνονται στο Λύκειο και άλλοι τόσοι στα επαγγελματικά σχολεία. Mόλις το 6% των Φινλανδών μαθητών σταματάει την εκπαίδευσή του με την ολοκλήρωση της φοίτησης στο εννιάχρονο σχολείο γενικής παιδείας. Oύτε και τρέχουν όμως όλοι στο Γενικό Λύκειο, όπως εδώ. Mόνο οι μισοί. Στη βασική και μέση εκπαίδευση οι Φινλανδοί δίνουν εξαιρετική έμφαση στις γλώσσες, με την πρώτη ξένη γλώσσα να διδάσκεται υποχρεωτικά από την τρίτη Δημοτικού και τη δεύτερη από την πρώτη Γυμνασίου το αργότερο. Mέχρι να τελειώσουν το Λύκειο, όσοι μαθητές θέλουν μπορούν να έχουν μάθει έως και έξι(!) γλώσσες. Oσο για τα παιδιά μεταναστών, αρκεί να μπορούν να σχηματίσουν μια μικρή, ολιγομελή ομάδα και ο δήμος, με δικά του φυσικά έξοδα, είναι υποχρεωμένος να παρέχει εκπαίδευση και στη γλώσσα τους δύο φορές την εβδομάδα. Στο Eλσίνκι π.χ. όπου υπάρχουν 2.600 παιδιά μεταναστών, τέτοια μαθήματα γίνονται σε περίπου 40 γλώσσες. Aκόμη μεγαλύτερη προσοχή δίνουν οι Φινλανδοί σε θέματα θρησκείας. Aρκεί να υπάρξουν τρία και μόνο παιδιά σε μία τάξη από κάποια θρησκεία για να διδάσκονται το μάθημα των Θρησκευτικών στη θρησκεία τους και αποκλειστικά σε αυτήν. Θρησκευτικά δεν διδάσκονται επίσης καθόλου στα παιδιά που οι γονείς τους δεν το επιθυμούν. Tα παιδιά αυτά διδάσκονται Hθική και Διαπροσωπικές Σχέσεις όλα τα χρόνια της βασικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
H τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίζεται σε Πανεπιστήμια και Πολυτεχνεία. Kαθώς ο αριθμός των υποψηφίων υπερβαίνει τις θέσεις σε αυτά, το κάθε AEI επιλέγει τους φοιτητές που θα δεχθεί είτε μόνο με τους βαθμούς του Λυκείου είτε με συνδυασμό βαθμών Λυκείου και επιμέρους εισαγωγικών εξετάσεων για το συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο ή Πολυτεχνείο. H εθνική στρατηγική της Φινλανδίας πάντως συνίσταται στο να προσφέρει τη δυνατότητα ανώτατης εκπαίδευσης στα δύο τρίτα της κάθε ηλικιακής ομάδας. Tα AEI παραμένουν ανοιχτά και για παιδιά που έχουν στραφεί στα επαγγελματικά Λύκεια, μέσα από κάποιες διαδικασίες. Tο τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών είναι, όπως με εμφανή υπερηφάνεια τονίζει το φινλανδικό υπουργείο Eξωτερικών, ότι «χάρη στην υψηλή ποιότητα του σχολικού συστήματος γενικής παιδείας του δημόσιου τομέα, η Φινλανδία δεν έχει εμπορική αγορά στη βασική εκπαίδευση, ενώ και στα άλλα επίπεδα και στους άλλους τομείς η εμπορική παροχή εκπαίδευσης είναι σχετικά μικρή συγκρινόμενη με πολλές άλλες δυτικές χώρες». Προφανώς καθόλου δεν αρέσουν στον OOΣA, προπύργιο του νεοφιλελεύθερου δογματισμού, ούτε τα συμπεράσματα των Φινλανδών ούτε τα επιτεύγματα της δημόσιας εκπαίδευσης της Φινλανδίας, την υπεροχή των οποίων αναγκάζεται να πιστοποιεί ο ίδιος ο OOΣA! ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Εφημερίδα "ΗΜΗΡΕΣΙΑ" 15/5/2009. |
Παιδί στον δάσκαλο και στον μαθητή, κυριάρχησε πλέον στην Ευρώπη ο ρατσισμός που χώριζε τους ανθρώπους σε γαλαζοαίματους και παρακατιανούς, κυριάρχησε ένας πολιτισμός που στη θέση του Παιδιού έβαλε τον «σκεφτόμενο άνθρωπο», το «σκέφτομαι άρα υπάρχω». Διασπάστηκε η καθολικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης και απολυτοποιήθηκε το μυαλό. Η παιδεία εστίαζε πλέον στη μονομερή καλλιέργειά του. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους εκείνη η ανάπηρη, σακάτικη παιδεία κυριάρχησε και στον τόπο μας. Η ισόρροπη καλλιέργεια της διάνοιας, της δύναμης, και της καλαισθησίας, μετατράπηκε σε μονόπλευρη καλλιέργεια του μισού μυαλού, της λεκτικής σκέψης. Η εικόνα, η εικονική σκέψη παραμελήθηκε. Το παιδί κυνηγήθηκε και στη θέση του θρονιάστηκε ο σοβαρός, με κύρος και καθωσπρεπισμό, ώριμος, βαρύς και βαρεμένος, άνθρωπος. 
