δισλεξία: Διώξτε το «ΔΥΣ» από τη ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Εξ ορισμού ο όρος δυσλεξία δηλώνει ασθένεια, ελάττωμα, προβληματική κατάσταση (δυσανεξία, δυσεντερία, δυσπλασία, μαύρη δυστυχία ...). Το νεωτερικό εκπαιδευτικό περιβάλλον, γνήσιο τέκνο της βιομηχανικής επανάστασης και απευθείας απόγονος της καρτεσιανής ανθρωπολογίας, του «σκέφτομαι άρα υπάρχω», που φαντασιώνεται ότι η ορθολογική σκέψη είναι η ύψιστη ανθρώπινη λειτουργία που ανεβάζει τον άνθρωπο από το επίπεδο του ζώου, έχοντας απολυτοποιήσει τη λεκτική σκέψη, διέγνωσε ως ασθένεια την σκέψη με εικόνες. Με το πέρασμα όμως στη μεταμοντέρνα κατάσταση άρχισαν να αναγνωρίζονται τα πλεονεκτήματα της σκέψης με εικόνες και φτάσαμε να μιλάμε για «Το Χάρισμα της Δυσλεξίας» (The Gift of Dyslexia)¹, για «Το Πλεονέκτημα της Δυσλεξίας» (The Dyslexic Advantage)². Ο αυτονόητα όμως υποτιμητικός όρος ΔΥΣ-λεξία παραμένει!

Το πρόθεμα δυσ- έχει αρνητική σημασία, στα ελληνικά σημαίνει: «κακός, άρρωστος, μη φυσιολογικός, και -όταν μπαίνει μπροστά από μια λέξη- καταστρέφει την καλή έννοια ή αυξάνει την κακή έννοια του όρου» (Liddell & Scott). Όμως, η νοητική λειτουργία που προκαλεί τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουμε ως δυσλεξία είναι κυριολεκτικά ένα χάρισμα που βασικά του χαρακτηριστικά είναι ότι οι άνθρωποι των οποίων ο εγκέφαλος λειτουργεί με αυτό τον τρόπο έχουν πολύ αυξημένη συνείδηση του περιβάλλοντός τους, είναι πιο περίεργοι από το μέσο άτομο, σκέφτονται κυρίως με εικόνες παρά με λέξεις, είναι εξαιρετικά διαισθητικοί και διορατικοί, σκέφτονται και αντιλαμβάνονται πολυδιάστατα (χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις τους), έχουν ζωηρή φαντασία. Αν δεν καταπιεστούν, ανατραπούν ή καταστραφούν από γονείς ή εκπαιδευτικούς, μπορεί να καταλήξουν να έχουν ευφυΐα ανώτερη του φυσιολογικού και να είναι ασυνήθιστα δημιουργικοί.

Ο Δάσκαλος μπαίνει στη Τάξη και διδάσκει την Πρόσθεση:
«1 και 1 ίσον 2».
Την άλλη μέρα εξετάζει:
«Παιδιά, πόσο μας κάνει 1 και 1;»
Ο Γιαννάκης κοιτάει «σαν χαζό».
Τον βλέπει ο δάσκαλος και σκέφτεται: «χαζό είναι το παιδί!».
Όμως το μυαλό του Γιαννάκη «έχει πάρει φωτιά»:
1+1 = 2 όπως είπε ο δάσκαλος αλλά πλήττει με την «λογική» σκέψη, τον ελκύει η πλάγια, η «παλαβή», η εφευρετική, δημιουργική σκέψη, οπότε:
1+1 = 11 (αν τα βάλουμε δίπλα-δίπλα) ...
1+1 = 1 (αν τα βάλουμε το ένα πάνω στο άλλο) ...
Ο Γιαννάκης θυμάται τη «λογική» πρόταση του δασκάλου, ελκύεται από τις «τρελές» του εικόνες και δεν ξέρει τι να διαλέξει ...

Η βάναυση παρέμβαση του εκπαιδευτικού συστήματος, στα χαρισματικά ως προς τις λειτουργίες του δεξιού ημισφαιρίου παιδιά, προκαλεί συχνά τα συμπτώματα που ονομάζουμε ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Το μυαλό του παιδιού που σκέπτεται με λέξεις, λεκτικά, δουλεύει σαν τραίνο που κινείται πάνω σε ράγες, δουλεύει σαν σειριακός ηλεκτρονικός επεξεργαστής. Το μυαλό του λεγόμενου δυσλεξικού, του παιδιού που σκέπτεται με εικόνες, δουλεύει σαν παράλληλος ηλεκτρονικός επεξεργαστής, κινείται στο χώρο, πετάει, τρέχει σαν άγριο άλογο ... Είναι πιο δύσκολο να δαμαστεί, αλλά όταν καταφέρει κάποιος να το ελέγξει, να το δαμάσει, είναι πολύ πιο αποδοτικό, είναι δημιουργικό, εφευρετικό, καινοτόμο.

Τα εκπαιδευτικά συστήματα καλλιεργούν και αξιολογούν, είτε αποκλειστικά είτε κατά προτεραιότητα, τη λεκτική σκέψη. Το 15% περίπου του πληθυσμού είναι χαρισματικοί στη σκέψη με εικόνες. Όταν καλούνται να ενταχθούν σε εκπαιδευτικό σύστημα που καλλιεργεί και αξιολογεί κυρίως τη λεκτική σκέψη δυσκολεύονται και αναπτύσσουν μηχανισμούς άμυνας που ομαδοποιούνται κάτω από το υποτιμητικό τίτλο «δυσλεξία». Είναι σαν να μη θεωρείται αξιόλογο άθλημα το μπάσκετ και όποιος θα μπορούσε να γίνει ταλαντούχος μπασκετμπολίστας να περνάει τη ζωή του φέροντας τον τίτλο: «Κακός Ποδοσφαιριστής!».

Αρχικά γεννήθηκε το αίτημα να φύγει το δυσ- από τη δυσλεξία και να αντικατασταθεί με κάποιον όρο που να δηλώνει τη δεξιότητα στη σκέψη με εικόνες. Για τη λογική του λεκτικά σκεπτόμενου ο χαρισματικός στη σκέψη με εικόνες είναι δυσλεξικός, ενώ αντίθετα, αν το κυρίαρχο μοντέλο ήταν η σκέψη με εικόνες οι χαρισματικοί στη λεκτική σκέψη θα χαρακτηρίζονταν δυσ-εικονικοί. Αρχικά υπήρξε η σκέψη να χρησιμοποιηθεί μια λέξη που να χαρακτηρίζει τη δυσλεξία με θετικό τρόπο, με σύνθετο όρο που να αρχίζει με το πρόθεμα ευ- και στη συνέχεια να υπάρχει κάποια λέξη σχετική με την εικόνα ... όμως το αποτέλεσμα δεν ήταν ωραίο, δεν ήταν εύηχο ούτε καν εύμορφο: ευεικόνα, ευίματζ, ευάικον, ... μπλιάχ ... αδιέξοδο, αμηχανία, απορία και ...,δυσλεξία ... ΟΚ, ας διατηρηθούν τα δύο σύμφωνα και ας αντικατασταθεί το «υ» με «ι»:

δισλεξία

Στην κυριολεκτική του σημασία το δισ- στα ελληνικά σημαίνει διπλός. Δισλεξικός, λοιπόν αυτός που, εκεί όπου θα όφειλε να έχει μία λέξη, εκεί όπου η λεκτική σκέψη του ζητάει μία απάντηση, έχει εφεύρει τουλάχιστον ακόμη μία λέξη, η δημιουργική του φαντασία έχει βρει τουλάχιστον ακόμη μία απάντηση, οπότε έχει δύο λέξεις και όσο ακόμη δεν έχει μάθει να εκμεταλλεύεται το χάρισμα του, τα χάνει, νιώθει αμηχανία και δεν ξέρει πια από τις δύο να διαλέξει, σαστίζει.

Δισλεξία = δύο λέξεις!

Στα Ελληνικά ο αριθμός 1.000.000.000 ονομάζεται δισεκατομμύριο, πρόκειται για μεταφραστικό δάνειο από γαλλ. billion (bi-«δις, δύο φορές» + million «εκατομμύριο») κατά λέξη «δύο εκατομμύρια»³ σε αυτή όμως την περίπτωση το πρόθεμα δισ- αντιπροσωπεύει τον πραγματικό αριθμό 1.000 (χίλια εκατομμύρια ίσον ένα δισεκατομμύριο). Άρα δισλεξία μπορεί να σημαίνει επίσης «χίλιες λέξεις» ή καλύτερα … «μία εικόνα», όπως το λέει η σοφή παροιμία: «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις».

Δισλεξία = χίλιες λέξεις! (μία εικόνα)

Στα Αγγλικά το πρόθεμα «dys» γράφεται με «y» στις λέξεις που προέρχονται από τα Ελληνικά, όπως, dysplasia, dyslexia κλπ., όταν όμως μπαίνει ως πρόθεμα σε σύνθετες αγγλικές λέξεις τότε γράφεται με «i» και έχει την ίδια αρνητική σημασία: dishonesty, discomfort, distress (ανεντιμότητα, δυσφορία, αγωνία/δυστυχία). Επίσης οι ισπανόφωνοι γράφουν τη λέξη δυσλεξία ήδη με «i». Οπότε για να διώξουμε το «δυσ» από τη δυσλεξία, για να τονιστεί ότι δεν πρόκειται για ασθένεια, στα Αγγλικά, Ισπανικά κλπ. είναι προτιμότερο να χρησιμοποιηθεί το λατινικό πρόθεμα «bis» το οποίο σημαίνει ότι και το ελληνικό «δις», διπλός και επίσης χρησιμοποιείται αντίστοιχα με το «δις» στη λέξη δισεκατομμύριο όπου αντιπροσωπεύει τον αριθμό 1.000.

Διώξτε το «δυσ» από τη δυσλεξία ώστε να μιλάμε πλέον για δισλεξία στα Ελληνικά -bislexia διεθνώς- δηλαδή για δύο ή και χίλιες λέξεις άρα μία εικόνα. Το ζήτημα δεν είναι απλώς να απαλλαγεί το 15% των μαθητών από έναν δυσφημιστικό χαρακτηρισμό. Το ζήτημα δεν είναι ούτε καν να αναθεωρήσουμε απλώς τις απόψεις μας για τα εκπαιδευτικά συστήματα που καταστέλλουν τη δημιουργικότητα και να εστιάζουμε ισόποσα και ισότιμα μαζί με το «ποδόσφαιρο» και στο «μπάσκετ», στην καλλιέργεια του τρόπου λειτουργίας και του αριστερού και του δεξιού εγκεφαλικού μας ημισφαιρίου. Το ζητούμενο είναι να μπορέσει η ανθρωπότητα να απεγκλωβιστεί από τον σφιχτό κορσέ της ηθικολογίας και την αφελή πίστη σε ιδεολογίες, που είναι επακόλουθο της απολυτοποίησης του τρόπου λειτουργίας του αριστερού ημισφαιρίου, ώστε να περάσει στο επόμενο στάδιο αυτοσυνειδησία όπου θα αντιλαμβάνεται ως ολοκληρωμένο άνθρωπο αυτόν που αξιοποιεί και εκμεταλλεύεται, δίκαια, τον τρόπο λειτουργίας και των δύο εγκεφαλικών του ημισφαιρίων. Αυτόν που αισθάνεται ότι ζει στο παρόν μια ζωή γεμάτη νόημα· που πλέει σε πελάγη ευφορίας βρίσκοντας πληρότητα στην καθημερινότητα κι αισθάνεται συνδεδεμένος με το περιβάλλον και τους συνανθρώπους του και πετάει με τα γερά φτερά της έμπνευσης, της ελπίδας και της αγάπης, χορεύοντας στους ρυθμούς της συμπαντικής μουσικής αρμονίας.